17e eeuw
Bouw
P
Prinsengracht 5
Prinsengracht 5, AmsterdamIn de aktes uit 1675 staat vermeld dat “De Son” in de gevel staat. Daarmee wordt een gevelsteen bedoeld. Toen wij het pand in zeer verwaarloosde toestand aankochten is de steen helaas niet meer aanwezig. Een steen uit de achtergevel van het buurpand krijgt in deze voorgevel een plekje, de kers op de taart van de restauratie.
1656
Er staat een pand
1675
De Son in de Gevel
1971
Aankoop
1984
Restauratie
Nu
Woningen
Rol van Stadsherstel
Gevel onder rollagentop
Prinsengracht 1A, 3 en 5 zijn tegelijk gerestaureerd. Al is het de bedoeling om ze na de restauratie van de panden Brouwersgracht 97,99 en 101, net om het hoekje, in 1972 al te restaureren. Door allerlei oorzaken lukt het pas in 1984. Als eerste wordt het pand met een stutconstructie ingepakt, dat is geen overtollige luxe. Daarna volgt het vernieuwen van de fundering waarbij naast een beerput ook de fundering van een oorspronkelijke binnenhaard wordt blootgelegd. Daarna volgt de rest van de restauratie. Gelukkig is het achterhuis minder slecht dan het voorhuis.
Het rijksmonument met een gevel uit de 18e eeuw onder een zogenaamde ‘rollagentop’ uit de 19e eeuw krijgt nieuw gehakte spiraalvormige voluten. Een rollagentop is een top met verticaal metselwerk en de voluten zitten in dit geval op de plek waar de rollaag begint. Als kers op de taart wordt er een gerestaureerde gevelsteen ingemetseld.
Gevelstenen
Drie Bijbelse voorstellingen
Ongeveer 10% van de gevelstenen heeft een Bijbelse voorstelling.
Twee gevelstenen lijken bij elkaar te horen
Deze zeer beschadigde gevelsteen S.PAVWELS (= Sint Paulus) zit tot 1986, samen met twee andere Bijbelse stenen hoog in de achtergevel van het buurpand, Prinsengracht 3. Na archiefonderzoek blijkt dat de steen met de Emaüsgangers vroeger in de voorgevel van nummer 3 zat. Van de andere twee is niet bekend waar ze vandaan komen. De stenen zijn allen even hoog alleen de Emaüsgangers is breder.
Stilistisch gezien lijkt de steen van nummer 5 door dezelfde beeldhouwer gemaakt te zijn dan de steen van nummer 3. Het lettertype is hetzelfde maar ook zijn de figuren in een “nis” van dezelfde vorm en op een vergelijkbare aflopende ondergrond geplaatst. De figuren op beide stenen geven door de op dezelfde wijze aangegeven draaiing en geplooide kleding een zeer levendige indruk. Ook de overeenkomst tussen de handen van de figuren op beide stenen is opmerkelijk. Deze stenen komen uit het einde van de 16e/begin 17e eeuw. De derde steen is van later.
In 1986 zijn ze tijdens de restauratie naar een plek verplaats waar ze meer horen, namelijk de voorgevel van de nummers 1A, 3 en 5. De Vrienden van Stadsherstel hebben aan de restauratie van de stenen bijgedragen. Beeldhouwer Hans ’t Mannetje restaureerde de stenen
Gevelstenen
S.PAVWELS
Paulus verdedigt het geloof
Amsterdam is een zeer katholieke stad en na de Alteratie van 1578 een zeer calvinistische. Dat komt ook tot uitdrukking in de vele verwijzingen naar de bijbel. Om Bijbelse figuren en scenes op afbeeldingen herkenbaar te maken worden ze deze dikwijls voorzien van speciale attributen.
Op deze steen is dus apostel Paulus afgebeeld. Hier voorgesteld als verdediger van het Christelijke geloof. Paulus houdt in de ene hand een boek en met de andere hand een zwaard vast. Dit zijn zijn gebruikelijke attributen. De wijze waarop de naam van de evangelist is geschreven is in de 16e en 17e eeuw niet ongebruikelijk.
Nadat Paulus op 24-jarige leeftijd door de bliksem getroffen is, bekeerde hij zich tot het christendom. Het boek verwijst naar de vele geschriften van Paulus waarmee hij de leer van Jezus wil verspreiden. Het zwaard kan verschillende betekenissen hebben: mogelijk is het een verwijzing naar zijn vorige leven als christenvervolger of misschien naar het zwaard waarmee hij zou zijn onthoofd.
In het enige en eerste zelfportret van Rembrandts als bijbels personage heeft hij zich als Paulus afgebeeld. In zijn handen heeft hij een manuscript, het zwaard steekt uit zijn mantel.
Vrienden bedankt
De Vrienden van Stadsherstel hebben aan de restauratie van de gevelsteen bijgedragen.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Architect: Rappagne B.V.
Restauratieaannemer: J. van Baarsen
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel
