Nieuwezijds Voorburgwal 87

Van tafelbordverver naar spekkoper

De eerste vermelding van een pand op de hoek van de Nieuwezijds Voorburgwal met de Geertruidensteeg is in 1580 als Dirck Jacobszn eigenaar is. In 1598 komt het huis in handen van de erfgenamen van huistimmerman Gerrit Aertszn en zijn vrouw Ette Dirx. Hun enige zoon is overleden, dus het huis komt in handen van de echtgenoten van hun drie dochters.

Vermoedelijk overlijdt dochter Anne niet veel later, want in november 1602 gaat haar man Thonis Gerritsz in ondertrouw met Trijn Jans. Het toeval wil dat de toenmalige eigenaresse van het naastgelegen pand Nieuwezijds Voorburgwal 89 dezelfde naam heeft. Het lijkt logisch dat het hier dezelfde vrouw betreft, maar zij is in februari van dat jaar juist in ondertrouw gegaan met Reijer Claesz die nummer 89 in 1604 verkoopt. De Trijn Jans van Thonis zou al eerder getrouwd zijn geweest, maar dan met ene Meijnert Wijgertsz.

In 1639 zijn de erfgenamen van Thonis eigenaar van nummer 87. Wanneer Thonis precies overleden is, weten we niet maar waarschijnlijk al voor 1625, als Trijn’s dochter Claesjen gedoopt wordt. Vader is tafelbordverver Hendrick Claeszn., die het huis in 1641 voor ƒ 3900,- verkoopt aan Meijndert Andrieszn, spekkoper van beroep.

De Jonge Helt

Vanaf 1710 koopt Laurens Wybrants, meester-loodgieter, steeds parten van het pand, bestaande uit drie woonhuizen onder één dak, met erf en een achterhuis in de Geertruidensteeg. Na zijn overlijden koopt ook zijn vrouw Hedewina Passers een aantal delen tot in 1741 7/9 in bezit is. De opstallen worden vervolgens gesloopt; in 1748 wordt een ledig erf verkocht aan Jan Helt.

In 1787 staat op deze plek een pakhuis met ‘De Jonge Helt’ in de geveltop. De erfgenamen van Helt verkopen het aan Clara Maria Christoffers. Hierna vererft het op prof. dr. Andreas Bonn (1738-1817), die in 1769 getrouwd is met Clara’s dochter Anna Cramer.

Anna was Regentes van het Luthers Diaconiehuis en haar echtgenoot was arts, anatoom en chirurg. Al op 15-jarige leeftijd kreeg hij toegang tot de lessen van het Athenaeum Illustre. Na zijn promotie in 1763 verbleef hij ongeveer een jaar in Parijs, waarna hij zich als geneesheer in Amsterdam vestigde. In 1771 werd hij benoemd tot hoogleraar in de Ontleed- en Heelkunde aan het Atheneum; hij was oprichter van het Amsterdamse Genootschap ter bevordering der Heelkunde (1790) en binnen het vakgebied Geneeskunde Eerste Klasse lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Bij de opening van de teekenzaal, gehoorzaal en schouwplaats van het natuurkunde departement van Felix Meritis in 1789 hield Bonn de inwijdingsrede.

Van trots bezit tot ‘huis vol spuiters’

In 1786 werd in het buurpand op nummer 89 het zaakje in wollen en katoenen garen van Daniël des Ruelles Jacobszoon voortgezet door Baarend ter Haar en zijn vennoten, de kooplieden Eliza en Wilhelmus Lijnslager. ‘De Oude Damster Garenhandel’ liep goed en werd uitgebreid, tot het hele rijtje nummers 87-95 in bezit was.

De firma hield zich vooral bezig met de importhandel van halffabrikaten en fabrikaten. De garens werden voornamelijk in Engeland ingekocht, uitgezonderd gedurende de Franse Tijd. Ook werd met het verstrekken van kredieten de vaderlandse garenindustrie gestimuleerd. De garenhandel exporteerde ook, vooral naar de koloniën.

De eerste tijd werd de winst gelijkelijk verdeeld onder de drie partners. Na 1818, toen zoon Joannes met een dochter van Wilhelmus Lijnslager trouwde, kwam de zaak geheel voor rekening van de familie ter Haar en werd de oorspronkelijke firma Ter Haar & Cie ontbonden en voortgezet als B. ter Haar & Zoon.

In 1899 is de winkelpui aanzienlijk gewijzigd door de bekende architect Foeke Kuipers, onder andere bekend van het Gebouw Industria van de Industrieele Club, gelegen op de Dam en de Roode Leeuw aan het Damrak. De entree van de zaak werd verplaatst naar nummer 87; nummer 89 kreeg drie ramen in plaats van een ingang.