Kerkstraat 17

Sterk vervallen met plastic voor de ramen

Aan het begin van de Kerkstraat, tussen Leidsegracht en Leidsestraat vinden we de panden met de nummers 15 en 17. Ooit – laat in de 17e eeuw – door metselaar Jacob Pietersz Voordagh hier neergezet zijn ze later voorzien van hun halsgevels met gebogen topfronton en vrij sobere klauwstukken. In 1928 prijkt de tweeling fier op de eerste officiële monumentenlijst: “twee halsgevels uit het eerste kwart van de 18e eeuw met vleugelstukken en krullen”.

Helaas was de situatie begin deze eeuw wel anders. Nummer 17 komt zelfs voor in het ‘Eindrapport verwaarloosde panden in de binnenstad’ uit 2009 dat in samenwerking tussen GroenLinks en Bond Heemschut werd opgesteld. De woorden liegen er niet om: “sterk vervallen en ramen op de derde verdieping zijn weg en vervangen door plastic”. Gelukkig krijgen wij het pandje niet veel later onder onze vleugels, mede dankzij onze Vrienden.

Met speelhuizen aan de achterzijde

Voordagh had het erf in 1664 voor ƒ 800,- gekocht van Burgemeester en Thesaurieren. Het was 26 voet breed en aan de zuidzijde 58 voet, aan de noordzijde 57 voet lang. In 1672 was het erf volbouwd: er staan dan twee huizen, nummer 15 en 17, met een gezamenlijke regenbak waarvoor vanaf 1700 ƒ 1,- precario betaald moet worden. Als nummer 15 in 1730 verkocht wordt door de erfgenamen, blijkt dat de panden een gemeenschappelijke muur hebben. Aan de achterzijde staan speelhuizen, waarschijnlijk werd hiermee een koepel of prieeltje bedoeld. Voordagh was ook eigenaar van de percelen aan de Keizersgracht 476 t/m 480. Dat dit huis in gebruik was als achterhuis van de chique panden aan de Keizersgracht blijkt wel uit de bevolkingsregisters, waar zeker 10 dienstboden vermeld staan, de bediende Herman Feldhusen met vrouw en kinderen en zadelmaker Haanen.

Marco Piretti kwam vanuit Sardinië

In de eerste helft van de 19e eeuw woont hier het gezin Piretti. Stukadoor Marco geboren in 1816 te Rima (Sardinië) is op zeker moment naar Nederland gekomen en in 1844 getrouwd met de Amsterdamse Anna Maria Francisca Jertna (geboren 1818). Ze hebben drie kinderen: Elisabeth Catharina (1843), Johannes Petrus (1845) en Stephanus Simon (1850). En ook Antonius Lambertus Jozephus Piretti, geboren in Amsterdam in 1832 woont enkele tijd op dit adres.

Daarna, vanaf ongeveer 1850-1871 woont hier het gezin van opperman Cornelis Stabij (1814-1867), in 1842 getrouwd met Elisabeth Sophia Bijleveld (1821-1881). In 1842 was hij baardscheerder en zij naaister. Bij het huwelijk van hun zoon Leendert (1848-1872) is zij brooddepothoudster. In het bevolkingsregister komen zes kinderen voor, geboren tussen 1843 en 1854, waarvan Leendert de derde is. Het vierde kindje, Simon (geboren 1850) overlijdt voor zijn eerste verjaardag. Omdat hij wel in het bevolkingsregister staat mogen we aannemen dat het gezin hier toen al woonde. In 1856 wordt nog een zevende kind geboren. Hoewel woonachtig aan de Kerkstraat is Pieter geboren in Sliedrecht, wat wellicht verklaart waarom hij ontbreekt in het bevolkingsregister.

Dankzij de uitgediepte kelders ontstond ruimte voor een grote woonkeuken

Kerkstraat 15 was al jarenlang in bezit van Stadsherstel – het was ons 20e pand – en was goed onderhouden, maar had nog geen grote restauratie gehad. In 2012 konden wij nummer 17, het andere deel van de tweeling aankopen dankzij een aanzienlijke bijdrage van onze Vriendenvereniging. Kerkstraat 17 was jarenlang verwaarloosd en er was een aanschrijving van Bouw- en Woning Toezicht. Ook was funderingsherstel noodzakelijk, met als bijkomend voordeel dat de kelders van beide panden uitgediept konden worden en er ruimte ontstond voor een grote woonkeuken.

Het was een heel nieuwe technologie die we gebruikten bij het funderingsherstel van de tweeling. Oskar Pudelko uit Eysselsteyn mocht in die dagen gerust een ‘funderingsexpert’ genoemd worden. Onder meer in samenwerkingen met ingenieursbureaus, TNO en de TU Eindhoven ontwikkelde en verbeterde hij een trillingsvrije funderingstechniek waarbij stalen buispalen de grond in werden gedrukt. Een systeem dat hij verder uitwerkte om in te kunnen zetten in aardbevingsgebieden als Groningen. Hij bood ook opleidingen aan om te kunnen werken met dit hydraulische paaldruksysteem, dat – aangesloten op een computersysteem – continu kracht, verplaatsing en diepte per paal registreert. Vervolgens wordt het totale gewicht van het pand overgebracht op de nieuw ingebrachte segmentdrukpalen. Ook de voormalig eigenaar van dit pand, wiens zoon voorheen in het pand woonde, was erg enthousiast over het systeem. Pudelko kwam helaas op tragische wijze aan zijn eind, zijn zonen hebben het bedrijf voortgezet onder de naam DS Bouw.