De Mol

Gerrit Jansz, een kramer, wordt in 1619 eigenaar van het erf en laat een huis bouwen. Zijn schoonvader Jacob Pietersz Moll staat borg. Tijdens de opstand tegen Spanje hield Jacob de vijand met zijn oorlogsschip tegen. In 1663 wordt de Keizersgracht 64 ‘de Oostzaender Kerck’ en gedurende de hele 17e eeuw het huis van kaptein Moll genoemd. Boven de deur stond ‘de Mol’ aangegeven.

In 1734 werd het huis door de weduwe van Jan Mol aan Christina Soutman (1695-1778) verkocht om het te verbouwen en te verhuren. Zij verhoogde het pand waarmee het één van de hoogste van Amsterdam werd. Het beeldhouwwerk in de halsgevel is toegeschreven aan Jan van Logteren. De rijkversierde topgevel in Lodewijck XIV- stijl heeft putti (kinderfiguren) in de klauwstukken. Links stelt de putti Mercurius, de handel met als attribuut de gevleugelde hoed, voor en rechts Ceres, landbouw met korenaren. Ook in de gang is werk uit Van Logterens atelier te herkennen zoals het houtsnijwerk van de deuren, de ornamenten op het plafond en de wanden- en vier figurale stucreliëfs in de dessus- de porte-reliëfs.

Na de verbouwing werd het pand in 1741 van de hand gedaan. De koper was de doopsgezinde koopman Jacobus Hoorns, wiens weduwe jonkvrouw Margereta Hooft in 1743 hertrouwde met de koopman Willem Willink (1701-1761). Zij laten het interieur verfraaien in Lodewijk XIV- stijl. Zo heeft het huis een stucgang met rijke ornamenten en (schijn)deuren en twee plafond- schilderingen werden op de beletage aangebracht. In de zaal, op de beletage van het achterhuis, schildert vermoedelijk Jurriaan Buttner vadertje tijd.

Als symbool heeft hij een zandloper op zijn hoofd. Zwevend op een wolk beheerst hij de geometrie, de aarde en het heelal; hij wijst de gevleugelde vrouw, Geometrie, op geometrische vormen. Zij tekent daar met een passer een cirkel bij, terwijl haar linkerarm een armillarium. Met een armillarium kan positie en tijd bepaald worden. Kennis van de geometrie was bijvoorbeeld nodig voor de plaatsbepaling op zee. Vier putti zijn op een andere wolk met een wereldbol en een passer in de weer.

De latere eigenaar van het pand, de streng katholieke Paul Sträter, laat rond 1882 in de voorkamer op de beletage een plafondschildering aanbrengen van Prudentia – voorzichtigheid, verstandigheid, wijsheid – omringd door vier putti. Prudentia is één van de vier kardinale deugden in het katholieke geloof, met als herkenbare attributen de remora en de spiegel. De palingachtige (Remora) die om haar linkerarm kronkelt, symboliseert het in bedwang houden van de snelheid waarmee uitkijken bedoeld wordt. De spiegel zorgt ervoor dat Prudentia, naast in de toekomst kijken, ook door middel van het bespiegelen naar achteren in het verleden kan zien. Het verwijst naar de zelfkennis die onlosmakelijk bij voorzichtigheid hoort. Volgens kenners is het vroege achttiende-eeuwse doek waarschijnlijk uit een ander huis afkomstig en is het in dit huis gekomen na het wegnemen van de stoep voor het huis aan het eind van de 19e eeuw.