Binnen Brouwersstraat 22

Ontdaan van tientallen lagen verf

Maar de Vrienden deden meer, ze restaureerden ook de fraaie gevelsteen, met een afbeelding van de wonderbare spijziging, en de steen waarop staat: D.V.GARST.BROODE.IOANNES.6.V8 EN 9. 1741. Bij de restauratie in 1994 werd deze bijbel-illustratie al van de vele lagen Bentheimkleurige verf ontdaan.

Want jarenlang kreeg de steen, als de kozijnen van het huis geschilderd werden, meteen óók een kwast in diezelfde kleur. Elk nadeel heeft z’n voordeel, want het voordeel van een dikke laag verf was hier dat het oppervlak van de steen niet blootgesteld werd aan weersinvloeden, zodat slijtage en ‘versuikering’ achterwege bleven.

Het nadeel echter van te veel lagen verf over elkaar heen, is dat men na verloop van tijd niet meer precies kan zien wat het reliëf voorstelt, of hoe het onderschrift luidt. Bij het voorzichtig afnemen van de tientallen lagen verf kwamen in dit geval alle minutieuze details weer aan het licht: De uitdrukkingen op sommige gezichten, de vlechtwerkstructuur van de hengselmand met de vijf gerstebroden, zelfs de schubben van de twee vissen in het midden op de voorgrond zijn bij wijze van spreken nu weer te tellen.

De gevelsteen heeft bij het afnemen toen geen nieuwe kleur gekregen. Echter in 2022 is er, na overleg met de Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen, besloten om de steen kleur te geven. Dit is dankzij de inzet van de VVAG en de Vrienden van Stadsherstel ook gebeurd.

D.V.GARST.BROODE.IOANNES.6.V8 EN 9. 1741

De gevelsteen heeft het opschrift ’D.V.GARST.BROODE.IOANNES.6.V8 EN 9. 1741.’ Dit Bijbelverhaal in Johannes 6 gaat over de wonderbaarlijke spijziging.

Op de gevelsteen zien we Jezus en Andreas staan met een groot aantal volgelingen. Zij zitten en liggen op de grond. In het midden staat een jongen met broodkorf met gerstbrood en twee vissen.

De voorstelling uit het Nieuwe Testament wordt links en rechts omlijst door S-vormige voluten met acanthusbladversiering, uitlopend op de bredere onderplint. D.V. in het onderschrift staat voor Deo Volente (‘zo God het wil’) of ‘De Vijf’.

Hoewel Jezus in het verhaal slechts vijf broden en twee vissen deelt, is er toch genoeg te eten voor een menigte van vijfduizend volgelingen. Er blijven zelfs twaalf manden brood over. In 1741 woonde op dit adres Wessel Brummer, bakker van beroep. Met deze gevelsteen maakte hij reclame voor zijn bakkerij.

Gelegen binnen de Haarlemmerdijk

Deze straat, waar Stadsherstel meerdere panden gered heeft, loopt dwars tussen de Brouwersgracht en de Haarlemmerstraat, die overgaat in de Haarlemmerdijk. In het verlengde van de Binnen Brouwersstraat, aan de overkant van de Haarlemmerstraat, gaat de straat verder als Buiten Brouwersstraat. De aanduiding Binnen (of Buiten) houdt verband met de ligging ten opzichte van de Haarlemmerdijk.

Deze, al rond 1400 opgeworpen dijk moest de eerste bewoners beschermen tegen het oprukkende water. Nog altijd is het hoogteverschil tussen de dijk en de lager gelegen Brouwersgracht zichtbaar in de zijstraten, zoals de Binnen Brouwersstraat. De buurt is ontstaan bij de westelijke stadsuitbreiding van 1612.

Twee eeuwen bakkers

De eerste beschrijving van bebouwing op deze plek dateert van 1687 als bakker Harmen Harmenszn het pand koopt. Aan de voorzijde grenst het pand aan de straat, aan de achterzijde grenst het aan de kaatsbaan <‘de Boeredans’. Een achterhuis is er op het moment van koop blijkbaar nog niet, want in het koopcontract is de bepaling opgenomen dat het achterhuis niet hoger getimmerd zal mogen worden dan 10 voet boven de straat. Maar, als de eigenaar het huis in 1706 verkoopt aan Harmen Janszn ter Beek, staat er wél een achterhuis.

Deze Ter Beek en/of zijn erfgenamen bouwen dan het huis zoals het er nu nog steeds staat. Toen de gevelsteen geplaatst werd, in 1741, was Wessel Brummer de huurder, ook met als beroep bakker. Een deel van het huis was ongetwijfeld ingericht als bakkerij, waardoor het logisch is dat deze beroepsgroep tot ver in de 19e eeuw in de archieven van het pand wordt aangetroffen. Zo woonde er in 1851 een Johan Christiaan Ohme met als beroep broodbakker en in 1879 Johann Matthias Gerve met hetzelfde beroep. Nu herinnert alleen nog de gevelsteen aan dit verleden.

In 1902 vindt er een verbouwing plaats. De entree, met tot dan toe een ingang voor het voor en het achterhuis, wordt verbouwd tot een portiek met twee deuren voor huis- en bovenverdiepingen.

In het souterrain vinden we rond 1950 een schildersbedrijf.