Starten met de restauratie

Vijf panden, klaar voor de sloop, rafelig, verkrot en scheef, kocht Stadsherstel in 2014 van Woonstichting De Key. Op het nippertje gered van de sloop konden plannen worden gemaakt voor hun toekomst. Grote en kleinere plannen passeerden de revue. Op de start van de restauratie van project Foeliedwarsstraat/Rapenburg, panden uit begin 20e eeuw, is lang geanticipeerd. 

Tekst en fotografie Monique Hollenkamp

Eerste bouwvergadering

Aan de formicatafel op de eerste etage van de bouwkeet zitten de mannen en de vrouw die dit project van begin tot einde dragen. De vrouw, Ruth van der Puijl, is de projectleider van Stadsherstel. De mannen vertegenwoordigen de bouwdirectie, constructeursbedrijf en aannemer. Aan de wanden tekeningen van oude en nieuwe situatie, ingekleurde plattegronden en andere onmisbare informatie. Het is donderdag, de dag van de wekelijkse bouwvergadering van 8 tot 9.

Tekenen – Rekenen – Aanbesteden

Een lang traject van voorbereidingen gaat vooraf aan het moment dat al deze deskundigen hier aan tafel kunnen komen zitten. Eerst de rendementsberekening en het haalbaarheidsonderzoek. Daarna- als alles goed gaat- komt er toestemming voor de aankoop van de panden. Door het uitpellen waarbij alle niet-monumentale onderdelen worden gesloopt krijg je een goed beeld van de toestand van het casco. Tekeningen van de architect volgen: twaalf appartementen passen in vijf panden, voorlopig, want er is nog een heel traject te gaan voordat de vergunning kan worden aangevraagd.
De architect en constructeur stemmen de plannen op elkaar af. Dat doen ze onder andere op basis van de uitkomsten van onderzoek naar de bodem (vervuiling, draagkracht en de stroming van het water in de ondergrond). Uiteraard worden ook de flora & fauna, aan/afwezigheid van asbest, bouwhistorie en de stedenbouwkundige en bewonersgeschiedenis onderzocht. Het bestek en de tekeningen vormen daarna de basis waarop verschillende aannemers wordt gevraagd een aanbieding te doen: de aanbesteding.
Het zijn vijftien appartementen geworden. Want tussen aanbesteding en de eerste bouwvergadering zit nog een hobbelweg van bezuinigen, subsidies aanvragen en -in dit geval-  de plannen omgooien: liever drie appartementen extra.

Tweede bouwvergadering

In dezelfde samenstelling wordt het verslag van de vorige vergadering doorgenomen. “Een actielijstje zou handig zijn”, glimlacht de aannemer. Een scala van onderwerpen, waaronder watervoorziening, leerlingen, planning, steigerdoek, buren en calamiteitenplan komt aan bod. Maar vooral, en dat lijkt iedereen te passioneren, gaat het over slopen van de aanbouw 50-52, opnieuw inmeten van kozijnen, de voordeurhoogte, stucwerk met of zonder blokmotief- “Buitenstuc is altijd ellendig”, weet de aannemer- en het bepalen van de precieze plek van een scheidingsmuur. Dit laatste onderwerp, waarbij drie van de vijf deskundigen op elkaars besprekingsverslag de situatie van het muurtje tekenen, eindigt in consensus: er komt een halfsteens muurtje ten koste van het huidige beton.

Roest en pracht

De volgende dag komen Ruth en ik terug om nog wat foto’s te maken voordat de roestvorming niet meer te zien is. De steiger wordt al opgebouwd. Met helm op en bouwschoenen aan probeer ik het verval in beeld te vangen. De bouwkeet is schoner dan menig kantoor. De bouwopzichter legt de laatste hand aan de schoonmaakwerkzaamheden: “Ja, alleen op vrijdag hoor”. Het weekend staat voor de deur. We lopen door Rapenburg 93 en proberen vanaf de tuinkant zo dicht mogelijk bij de roestvorming van de panden in de Foeliedwarsstraat te komen. “Roest is een vijand in een vochtige omgeving”, vertelt Ruth. “Tijdens het roesten neemt het volume van het materiaal aanzienlijk (tot zeven keer zijn eigen dikte!) toe. Is het ijzeren voorwerp ingewerkt in baksteen- of natuursteen metselwerk, dan drukt het uitzettende metaal dat uit elkaar. Door de enorme krachten kan de muur barsten of scheuren”. We treffen het in alle panden aan. Net als rotte kozijnen en vochtige muren. Maar ook sporen van een vroegere gang, een mooie houten trap, oude paneeldeuren met bubbelruiten, lambrisering onder de kozijnen, balkondeuren met sierelementen, een marmeren schoorsteenmantel en sporen van andere rookkanalen. Heel veel moois dus. Je moet er even doorheen kijken. En als je dat doet zie ook nog een bijna aan het oog onttrokken balkon op een uitbouwtje.

Kortom, de restauratie is daadwerkelijk begonnen. Binnenkort meer.

Binnenkijken op donderdag 4 mei van 13 tot 17 uur

Tijdens de Joodse wandeling zijn de panden Rapenburg 93 en Foeliedwarsstraat open voor publiek. Kijk voor het programma op stadsherstel.nl/4-5mei 

Volgende keer: Bewoners

De Foeliedwarsstraat is door de komst van het tracé voor de IJtunnel in tweeën gehakt. Het westelijk deel is daardoor verdwenen. De oostkant werd een rafelrandje dat onder andere krakers huisvestte. Vroeger was het bekend als “de Jodenbuurt” en ver daarvoor altijd al een intensief bewoonde volksbuurt met heel veel steegjes. Daarover gaat het volgende keer.

Vorige keer

Deel 1 gemist? Lees snel het artikel In het spoor van de restauraties. 

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR 

En donateurs van Stadsherstel.

Architect: Rappange & Partners Architecten BV
Bouwdirectie: Bureau Delfgou architectuur en monumenten
Constructeur: Duyts Bouwconstructies B.V.
Aannemer: Bouwbedrijf van den Engel b.v.