De Duif

De kerk, gewijd aan de Heilige Willibrordus en later met de toevoeging “binnen de Veste”, is een schepping uit 1856-1857 van Theo Molkenboer. Het stond jarenlang in de stutten. Het gebouw oogt aan de buitenkant enigszins ingetogen en kan tot het neoclassicisme worden gerekend. Dit is te zien aan de versierde voorgevel, inclusief zuilen met daarboven een driehoekig geveldeel, timpaan genaamd. Molkenboer is geïnspireerd door de barokke kerken van Italië, Frankrijk en België. De onderste verdieping wordt ingedeeld door de gekoppelde Dorische pilasters op een hardstenen basement met daartussen de ingangen, nissen met heiligenbeelden en een mozaïek uit latere tijd.

Dankzij een Vriendenbijdrage schitteren sinds 2018 het duifje in het timpaan en de Latijnse tekst IN LOCO ISTO DABO PACEM, vertaald: Op deze plek zal ik (u) vrede schenken, weer boven de entree. Het goud is gedrukt op vloeipapier van 10 x 10 cm. Door de vloeipapiertjes op de gelijmde ondergrond te drukken hecht het goud direct. Helemaal aan het einde van het traject worden losse schilfers goud ervan af gepolijst met een goudstoffertje van eekhoorntjeshaar. Het verguldsel blijft zeker dertig jaar zitten.

Tot 1974 was het in gebruik als Rooms-Katholieke parochiekerk. Om het voor sloop te behoeden, kraakten verontruste parochianen het gebouw. Zij gebruikten het onofficieel voor kerkdiensten. Later ging deze groep door als “Oecumenische Basisgemeente”, een “progressieve club”. Eén van de voorgangers was acteur Jos Brink (1942-2007).

In 1990 zocht de groep contact met het Amsterdams Monumenten Fonds (AMF), waarmee Stadsherstel eind 1999 fuseerde. Het onderhoud was voor deze vrijwilligers namelijk niet op te brengen en het gebouw ging steeds verder achteruit.

Na jaren van verval en dreiging met sloop is dit kerkgebouw alsnog op de Rijksmonumentenlijst gekomen. Het AMF kreeg het kerkgebouw in 1995 in eigendom van het Bisdom Haarlem. De restauratie startte in 1998 en duurde tot 2002. Daarbij is het ook geschikt gemaakt voor gebruik als cultureel centrum c.q. concertzaal. Op zondagochtend zijn in de kerk diensten van de Oecumenische Basisgemeente De Duif.

Het orgel in De Duif is van de beroemde firma Smits uit Brabant. Het is met 45 stemmen, verdeeld over 3 manualen en vrij pedaal, één van de grootste orgels uit de werkplaats van Smits en het grootste boven de rivieren. Het instrument werd om financiële redenen in twee delen gemaakt. Het eerste deel was speelklaar in 1864. Pas in 1882, zo’n 25 jaar na het gereed komen van de kerk, was er genoeg geld om het gehele orgel te voltooien.

Het orgel verkeerde al enige tientallen jaren in uiterst slechte toestand. In 1997 werd het imposante orgel gedemonteerd voor restauratie. Pas zeven jaar later – najaar 2004 – is begonnen met het terugplaatsen van het hernieuwde orgel. Door financiële tegenslag heeft deze fase langer geduurd dan aanvankelijk gedacht, op 25 september 2006 werd het feestelijk in gebruik genomen.

Stadsherstel organiseert een zondagmiddag in de maand en ’s zomers zelfs iedere zondag een orgelconcert. Het programma is samengesteld door Stephan van de Wijgert, vaste organist van de Duif.