In dit hoofdkantoor van Wynand Fockink werden presentaties voor Wereldtentoonstellingen bedacht

O

Oudezijds Voorburgwal 234

Oudezijds Voorburgwal 234, Amsterdam

In zijn hoogtijdagen was de likeurstokerij van Wynand Fockink verspreid over maar liefst 38 panden in het gebied van de Pijlsteeg en de Oudezijds Voorburgwal. In dit pand zat een deel van het hoofdkantoor van het wereldberoemde bedrijf. Het was de plek waar men bedacht welke bijzondere nieuwe likeur er op de eerstkomende Wereldtentoonstelling gezien en geproefd kon worden.

17e eeuw
Gebouwd
19e eeuwse
Lijstgevel
1975
Gekraakt
1993
Aankoop
1995
Restauratie
Nu
Woningen en winkel
De steeg
Eenrichtingsverkeer

Het straatverkeer nam toe door de groeiende handel

Aan de Oudezijds Voorburgwal verrezen in de 16e en 17e eeuw vele koopmanshuizen, die toen bereikt moesten worden met koetsen en allerlei karren. Dit werd al heel vroeg problematisch, want door de groeiende handel nam ook het straatverkeer toe, wat leidde tot enorme opstoppingen in de smalle stegen, zoals bijvoorbeeld in de naast dit pand gelegen Pijlsteeg. Het is, net zoals bij vele andere straatjes en steegjes, nu niet meer voor te stellen dat hier groot verkeer doorheen ging, en dit zelfs in 2 richtingen. Maar door de opstoppingen kwamen er in Amsterdam vanaf die tijd al de eerste verkeersmaatregelen.

Zo werd in 1518 het rijden/glijden over houten bruggen verboden, zodat de bruggen niet zouden bezwijken. En in 1595 werd in deze buurt het eerste eenrichtingsverkeer in Amsterdam ingevoerd. De ‘Heeren van de Geregte’ stelden vast dat alle wagens en sleden die over de Varkenssluis (de brug over de Oudezijds Voorburgwal naar de Doelenstraat) naar de Dam wilden, de Halsteeg (nu de Damstraat) moesten nemen. In omgekeerde richting, dus oostwaarts moesten ze door de evenwijdig lopende Pijlsteeg rijden. Dit systeem beviel zo goed dat het een jaar later ook werd ingevoerd voor andere stegen.

Het huis
De Blauwe Druif

1 van de 38 panden van Wynand Fockink

Dit 17e eeuwse huis, met 18e en 19e eeuwse details, heeft een lijstgevel. Het werd De Blauwe Druif genoemd, vanwege de grote trossen druiven op de gevel die er nu helaas niet meer zijn. De eigenaren woonden er niet, maar verhuurden de bovenwoningen. Zo heeft op de begane grond jarenlang een apothekerszaak gezeten. Ook toen Wynand Fockink eigenaar werd was de begane grond verhuurd aan verschillende bedrijfjes zoal in 1936 loodgieter C. Kohler die er geysers, baden en closets verkocht.

Wynand Fockink kocht het huis in 1864, waarschijnlijk tegelijkertijd met het buurpand op Oudezijds Voorburgwal 232. Hij voegde het toe aan het bedrijfscomplex van de likeurfabriek. In zijn hoogtijdagen was het likeurbedrijf van Wynand Fockink verspreid over de Pijlsteeg, de Jan Vriessensteeg en een flink deel van de Oudezijds Voorburgwal, in maar liefst 38 panden.

In 1949 verplaatste Wynand Fockink zijn hoofdkantoor van de Pijlsteeg naar de bovenverdiepingen van Oudezijds Voorburgwal 232 en 234. Het werd helemaal opnieuw ingericht. In pand 232 kwam de directiekamer. Er was in de panden ook een vergaderruimte, waarin een grote vitrine stond met alle historische stukken van het bedrijf. Vijf jaar later nam Lucas Bols het likeurbedrijf over, maar het hoofdkantoor bleef hier nog een tijdje.

Reclame
Wereldtentoonstellingen

Hofleverancier van menig vorstenhuis

Aanvankelijk verliep de directe verkoop van de likeuren voornamelijk vanuit het hoofdkantoor. Maar in de 19e eeuw had men ook in een flink deel van Europa depots en verkoophuizen, onder meer in Berlijn, Wenen, Brussel en Parijs. Frankrijk was van oudsher één van de grootste importeurs van likeuren. De familie Bonaparte had zich in het verleden al laten kennen als groot liefhebber van deze Hollandse lekkernij, maar ook andere vorstenhuizen in Europa waren belangrijke afnemers van de likeuren van Wynand Fockink.

Om reclame te maken werd er regelmatig geadverteerd, er werden ansichtkaarten gemaakt en mooie etiketten en kruiken. Maar ook werd er meegedaan met tentoonstellingen, zoals de diverse Wereldtentoonstellingen. Als blikvanger fungeerden dan de prachtig versierde kruikjes waar de likeur zich in bevond. De meest spraakmakende tentoonstellingen waren de Wereldtentoonstellingen van Amsterdam, Parijs en Wenen. Kosten nog moeite werden daar gespaard om het paviljoen van de likeurfabriek een prominente plaats te geven. Vooral de enorme piramide van kruikjes en flesjes, op de in 1873 gehouden wereldtentoonstelling in Wenen, baarde veel opzien; er verschenen artikelen over dit fenomeen in binnen – en buitenlandse kranten en tijdschriften.

Rol van Stadsherstel
Winkelpui die de hoek om gaat

Veel bezit van Wynand Fockink was in de loop der jaren overgenomen door Hotel Krasnapolsky. Zo ook dit pand wat wij weer overnamen van Kras. Dit pand is samen met nummer 232 en de panden in de Pijlsteeg in één keer gerestaureerd werd door ons. Pand 232 vormde eens de toegang tot het krakerscomplex Oudezijds Voorburgwal 228-230. Pand 234 gaf toegang tot een andere krakersgemeenschap. Toen deze krakers na onderhandelingen bereid bleken om te vertrekken in het belang van de continuïteit van de opknapbeurt in dit stadsdeel, hebben wij per ommegaande de panden verworven en aangepakt.

In het achterhuis waren nog bouwsporen aanwezig van een zadeldak en dat is teruggebracht. Ook de door brand verwoeste kap van het voorhuis is teruggebracht. Om de toegankelijkheid van de Pijlsteeg meer aantrekkelijk te maken, is gekozen voor veel glas op de begane grond. Onderdeel hiervan was het aanbrengen van een 19e eeuwse winkelpui, die als het ware ‘de hoek om gaat’, dit in afwijking van de oorspronkelijke pui die slechts op de Oudezijds Voorburgwal was gericht.

Was in de tijd van de directiekantoren van Wynand Fockink dit hoekpand in zijn oorspronkelijke structuur onherkenbaar verminkt, nu zijn er weer twee herkenbare, achter elkaar gelegen panden te zien, waarbij de ingang van de bovenwoningen verplaatst is naar de Pijlsteeg.

Meer informatie

Bronnen:
Buigen voor een borrel
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Architectenbureau Rappange BV
Restauratieaannemer: Vink Bouw BV

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.