Gebouw 197- Laboratoriumgebouw

Midden in het hart van de Stelling, zodat we altijd wapens en munitie hebben

Laat 19e eeuw wordt het Hembrugterrein ingericht als militair gebied. Het Hembrugterrein van maar liefst 42 hectare groot, is gelegen in Zaandam in het hart van de Stelling van Amsterdam. Rond 1895 neemt het Departement van Oorlog deze locatie als Rijksartillerie Inrichtingen in gebruik voor de productie van wapens en munitie en er komen werkplaatsen en een laboratorium. Mocht de vijand ons insluiten, dan zijn er altijd nog wapens en munitie. Die spullen werden naar de forten gebracht via het water en land. Meer dan een eeuw lang worden hier in de zwaar beveiligde gebouwen granaten, kogels en kanonnen ontwikkeld en werken er op het hoogtepunt 8.000 mensen. Het bos eromheen is het ‘plofbos’: als er ooit iets explodeert dan vangen de bomen de meeste schade op en beschermen Zaandam.

Door de jaren heen worden gebouwen gesloopt en toegevoegd. Daardoor zijn er gebouwen in verschillende bouwstijlen op het terrein aanwezig. Sinds 2003 wordt er geen munitie meer geproduceerd. Ook in de decennia na de munitieopslag is het een no-go area, met alles in verval en een waas van duisterheid eromheen. Nu herinneren naamstraatbordjes als Kanonnenloods en Grote Hulzen nog aan die tijd.

Laboratoriumgebouw voor de ontwikkeling van gifgas

Het terrein ligt er jarenlang verloren bij. De gebouwen staan leeg en raken steeds verder in verval. Nu worden er langzaamaan enkele bijzondere gebouwen gerestaureerd en herbestemd.

Gebouw 197 is één van de meest markante panden op het Hembrugterrein, zowel qua stijl als geschiedenis. Het heeft daadwerkelijk gediend als laboratorium van de voormalige wapen en munitiefabriek, die op het terrein gevestigd was. Na de oplevering in 1918 worden hier chemische wapens ontwikkeld, waaronder het zeer beruchte mosterdgas. Bij de ondertekening van het protocol van Geneve in 1925 worden onder andere gifgassen verboden. Vanaf dat moment zijn hier andere activiteiten uitgevoerd zoals het keuren van munitie. Ook dient het pand als timmerwerkplaats en als olie -, verf en chemicaliënmagazijn.

Het gebouw bestaat uit een rechthoekig middengedeelte met schilddak van 9 meter hoog. Met daaromheen een ring van ruimtes van 5 meter hoog met een plat dak. Op de vier koeken van het pand zijn ruimtes ontstaan die voorzien zijn van een tentdak met een bijzondere kapconstructie (koningsspand)

In het pand is nu een hangout en drink- en eetspot voor buurtbewoners en daar vallen Amsterdammers óók onder want vanaf het terrein is aan de overkant van het water de contouren van de stad te zien. Via het water is het ook een mooie route met een Zaans bootje dat vanaf Centraal Station u voor de deur afzet. Ook is er een zogenaamd versneld fietspad voor Amsterdammers die even op een andere plek dan de stad willen zijn.

In Lab-44 staat eten en maken centraal. Gifgas wordt niet meer ingeademd, wel zijn de geuren uit de open keuken te ruiken en een Zoentje is op aanvraag te krijgen, een van de acht zelf gebrouwen bieren op de tap. Er is alle ruimte voor workshops. En in de zomer is er een heerlijk terras, waar de sfeer zó goed en relaxed is. Maar ook op donkere gure dagen is het een fijne plek om te verblijven.

Normaal zijn ze van dinsdag t/m zondag vanaf 12:00 uur open (keuken sluit om 21:30 uur). Voor meer informatie kijk op www.lab-44.nl