Dit gebouw verving honderd seinwachters

S

Seinwezen

Kinderhuissingel 1, Haarlem

Treinreizigers op de lijn Amsterdam-Haarlem-Leiden, kunnen het Seinwezen vanuit het treinraampje zien. Van 1915 tot 2000 deed het dienst als hoofdgebouw van het Seinwezen. In 2011 is het herbestemd tot unieke kantoorruimte met zalen.

1837
Oprichting HIJSM
1915
Bouw Seinwezen
1936
Overname tot NS
2007
NS verkoopt het pand
2011
Herbestemmen tot kantoren en zaalverhuur
2019
Overname door Stadsherstel
Nu
Kantoren en zaalverhuur
Ontstaan
Spoorweg

De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, opgericht door Amsterdammers

De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM) werd op 8 augustus 1837 in Amsterdam opgericht en was de eerste Nederlandse spoorwegmaatschappij. De oprichters waren civiel ingenieur Willem Christiaan Brade en de zakenmannen Serrurier en Le Chevalier, allen uit Amsterdam.

De eerste treinen van de spoorlijn Amsterdam-Haarlem uit 1839 werden getrokken door de locomotieven Arend en Snelheid. Het eerste station dat Amsterdam bediende was d’Eenhonderd Roe en lag ongeveer ter hoogte van de huidige Van Hallstraat. Destijds was dit nog grondgebied van de buurgemeente Sloten.

In 1842 kwam er een station bij, de Willemspoort/Haarlemmerpoort aan de westkant van de stad, op de plek waar nu het Westerpark ligt. Verderop, richting centrum, aan de Haarlemmer Houttuinen bij het Singel, verrees in 1884 het hoofdkantoor van de maatschappij, gebouw Droogbak, ontworpen door Christiaan Posthumus Meyjes sr. Van 1878 tot 1889 was het Station Droogbak vertrekpunt voor de treinen van de HIJSM naar Haarlem en Zaandam, tot de opening van het Centraal Station op 15 oktober 1889.

Industrieel erfgoed
Seinwezen

Hoofdgebouw van het Seinwezen

In 1915 liet de HIJSM het pand Seinwezen bouwen, officieel het Hoofdgebouw van het Seinwezen der Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM) geheten. In 1936 ging de HIJSM over in de Nederlandse Spoorwegen (NS).

Het Seinwezen behield zijn taak tot in de jaren ’90 van de vorige eeuw als onderafdeling van de dienst Weg & Werken, die het onderhoud van de spoorbaan, wissels, seinen en overwegen verzorgde. Het typisch industrieel erfgoed is sinds 2012 een gemeentelijk monument en ligt tussen de spoorlijn Haarlem-Leiden en de tuinen van de huizen aan de Duvenvoordestraat, acht minuten lopen van het station van Haarlem. Omdat het niet meer dienstdeed als hoofdgebouw voor het Seinwezen, verkocht de NS het pand in 2007.

Vroeger
Seinwachter

21 seinwachters langs de 1e lijn

In 1839 stonden langs de eerste spoorlijn 21 seinwachters. Die werden zo opgesteld, dat zij elkaar konden zien en met witte of rode seinvlaggen gaven zij elkaar een teken door, of de trein veilig kon passeren of moest worden tegengehouden.

Honderd jaar later in 1939 drukte een onzichtbare man op een eenzaam seinhuis zijn “venster” en maakt de baan vrij voor iedere treinbeweging die nodig is. “De seinhuiswachter van een elektrische installatie legt met een simpele handbeweging wissels om of trekt de seinen, zoo eenvoudig als wij in onze woonkamer de schemerlamp aanklikken”, lezen we in een krantenartikel uit 1939.

Het gaat om een syn­the­se van cre­a­tie­ve re­no­va­tie, duur­zaam­heid, nieu­we eco­no­mie en per­soon­lij­ke be­vlo­gen­heid. Bo­ven­dien is met deze duur­za­me vorm van her­ge­bruik ook een rest­stuk­je van de stad weer tot le­ven ge­bracht.
Jury oordeel over Seinwezen, winnaar van de Lieven de Key Penning 2015
Herbestemming
Duurzaam

Eerste collectieve zonnepanelendak van Noord-Holland

Vanaf 1999 was Baud Schoenmaeckers met zijn communicatiebureau op het gebied van klimaatverandering huurder van het Seinwezen. Tot hij eind 2010 dacht: Pratice what you preach! Hij kocht het pand en verduurzaamde het.

Duurzaamheid was een belangrijk speerpunt bij de restauratie alsook de verbindende rol in de buurt van het Seinwezen. Dat komt samen in het collectieve zonnepanelendak, van 110 panelen, dat door 22 buurtbewoners is gefinancierd. Hier is een tijdelijk recht van onderopstal voor gevestigd, een belangrijke basis voor de binding met de buurt. Daarnaast ontmoet men elkaar op de maandelijkse buurtborrel met optredens van regionale opkomende bandjes.

Het Seinwezen is uitgegroeid tot een multifunctioneel gebouw, een inspirerende plek om te werken, te vergaderen en elkaar te ontmoeten. De zalen lenen zich uitstekend voor workshops, borrels, culturele activiteiten en zelfs kleine festivals.

Ik verkocht het Seinwezen specifiek aan Stadsherstel omdat ik een partij zocht die wilde voortzetten wat ik had opgezet. Ik ben geen beheerder. Ik vond het geweldig om het op te zetten.
Baud Schoenmaeckers
Rol van Stadsherstel
Multifunctionele karakter

Stadsherstels bedoeling met het Seinwezen is om het multifunctionele karakter van het gebouw voort te zetten. Het gebouw is tegenwoordig één van Stadsherstels 14 evenementenlocaties.

Uiteraard is het tevens de bedoeling om de duurzame restauratie te voltooien. Het gebouw is in 2020 voor drie vijfde gerestaureerd en er liggen plannen voor herstel, restauratie, herbestemming en verdere verduurzaming van de rest van het pand. Ook zijn er plannen voor een keuken. De verwarmingsinstallatie is al voorbereid op lage temperatuurverwarming.

Meer informatie

Bronnen:
Seinwezen
Wikipedia
Gemeente Haarlem
Beeldbank Noord-Holland
Haarlems Dagblad

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.