2000
Aangekocht
D
Dirk van Hasseltssteeg 3
Dirk van Hasseltssteeg 3, AmsterdamDeze nauwe steeg in het hart van het oude centrum van Amsterdam, een zijstraat van de Nieuwendijk, is vanaf ons eerste jaar geen onbekende. In deze steeg, op zolder bij Monumentenzorg, is ons eerste kantoor. Later restaureren we maar liefst vijf monumentjes aan het begin van de steeg, daarvan was een deel al opgegeven. In de tussenliggende jaren kon je er terecht voor een wel heel bijzondere dienstverlening.
2007
Gerestaureerd
Nu
Woonruimte
Het begin
Meischke
Het eerste kantoor van Stadsherstel in de steeg
Wij hebben een bijzondere band met de Dirk van Hasseltsteeg, omdat wij er, direct na onze oprichting in 1956, een kamer krijgen aangeboden. Dat is boven het kantoor van het toenmalig hoofd van het Bureau Monumentenzorg, ir. Ruud Meischke, dat dan is gevestigd op nummer 51-53. De heer Meischke vertelt later lachend in een vraaggesprek dat het aanbod aan Stadsherstel hem nog bijna zijn positie kostte, want onderverhuren mocht niet. Hier ligt dus de oorsprong van de restaurerende organisatie die nu ruim 750 panden gered heeft.
De manier van restaureren wordt overigens in de eerste periode van Stadsherstel volledig gedicteerd door Bureau Monumentenzorg. Meischke zegt daarover in 1995: “Stadsherstel was geen architectonische onderneming; men streefde ernaar om de Amsterdamse binnenstad in zijn bestaande toestand te beschermen en fraaier te maken. In het aankoop- en restauratiebeleid was de exploitatiemogelijkheid heel belangrijk. Er is overigens nooit echt sprake geweest van een restauratiefilosofie. Onze generatie zou dat woord nooit gebruikt hebben. Het woord opvatting is beter. De term “filosofie’ verheft een opvatting tot een heel diep denken, een afwegingsproces. Het is meer een esthetische mening, zonder een wetenschappelijke onderbouwing. Want laten we wel wezen: het allerbelangrijkste is toch dat er weer een Amsterdams huis staat waar ’s avonds een lamp brandt”
Rol van Stadsherstel
De Stutconstructie
Stadsherstel koopt dit 17e-eeuwse pand met 18e-eeuwse lijstgevel samen met nummer 1 in 2000 en de panden 2, 4 en 6 in 2004. Ze verkeren dan allen in zeer slechte staat. De gemeente heeft de panden 2, 4 en 6 zelfs al opgegeven! En de stutconstructie van nummer 3 moet eerst worden “gerestaureerd” vóór het echte restauratiewerk kan beginnen.
Aangezien Stadsherstel zich juist inzet voor de meest bedreigde monumenten, worden deze voor het aanzien en de entree van Dirk van Hasseltssteeg zeer belangrijke 17e-eeuwse huisjes toch onder handen genomen. De vijf panden worden gezamenlijk gerestaureerd, zodat de bouwkosten binnen de perken blijven. Zo kan er bijvoorbeeld gewerkt worden met één steiger, midden in de steeg. De steeg is namelijk zo smal dat dit een goede en goedkope oplossing is.
Restauratie
Frank de Grave
Opgegeven maar toch gered
In maart 2006 start de restauratie met het pand op nummer 1. Guido Frankfurther, toenmalig wethouder Monumenten, heeft toen de starthandeling verricht.
De twee huisjes met een zeer gering vloeroppervlak zijn in het verleden namelijk al aan elkaar gekoppeld door nagenoeg de hele bouwmuur weg te halen. Hierdoor is één zeer spannende woning ontstaan met verschillende niveaus. Tijdens de restauratie is dit gehandhaafd. De trappen zijn beter begaanbaar gemaakt en er is een dakterras gerealiseerd boven nummer 1. In ditzelfde pandje is een kleine bedrijfsruimte op de insteekverdieping en het souterrain met een ingang via nummer 3 gekomen. Na restauratie van deze pandjes ziet de steeg er weer een stuk frisser uit. Voormalig wethouder Frank de Grave, die destijds een hard hoofd had in het redden van deze pandjes, verricht de openingshandeling.
De steeg en bewoners
Blikslager
Schipper Van Hasselt had hier een hoekhuis
De Dirk van Hasseltssteeg is een overblijfsel van de werenstructuur (lange stroken land met erlangs sloten voor afwatering) die hier ligt vóór Amsterdam zich ontwikkelt tot stad. De steeg is genoemd naar de schipper Dirk van Hasselt die in 1364 en 1381 in archiefstukken wordt genoemd en in deze steeg een (hoek)pand bezit. De stegen die op de Dirk van Hasseltssteeg uitkwamen, waren de Zilversmidsgang, de Stuiversgang, de Bakkersgang, het Meester Louwenpoortje dat via het Heerensteegje, Spanjaardspleintje en Papengang uitkwam in de Spanjaardspoort en de Zeevemakersgang. Dit is dan een buurtje waar je vanwege de armoede en criminaliteit niet per ongeluk moet verdwalen. Het is ook een ideale plek om je voor de politie schuil te houden.
In 1865 woont de blikslager Johannes Brand met zijn gezin in het huis en in 1880 de familie van blikslager Willem van der Hilst. Blik is geplet en vertind plaatijzer, uitgeslagen in dunne bladen. De man die ermee werkt wordt blikslager genoemd. Een beroep dat soms samengaat met dat van koperslager. Van blik worden allerlei huishoudelijke voorwerpen gemaakt o.a. trommeltjes, ketels, tabaksdozen, bussen en voorraadblikken. In 1882 komt de Korendrager Simon Bakker er met zijn gezin wonen. De korendrager heeft tot voornaamste taak het dragen van zakken koren (en ook wel zout) uit schepen naar pakhuizen enz.
Huurder
Hairotic
Hier kunt u terecht voor een knip en een wip
In de jaren ’80 van de vorige eeuw genieten deze huisjes plaatselijk bekendheid vanwege de vestiging van de Hairotic Hairstyling Private Club. Deze onderneming adverteert in het begin heel voorzichtig met de verhullende woorden zodat het nog niet helemaal duidelijk is waarvoor je hier terecht kunt. Maar hoe langer die club in het pand is gevestigd hoe openlijker de advertenties worden, zoals met de slogan ‘’Hier kunt u terecht voor een knip en een wip’’.
Amsterdam heeft een lange geschiedenis op het gebied van prostitutie. De houding van de christelijke kerk, ook in Nederland, tegenover prostitutie is aanvankelijk die van de kerkvaders Augustinus (5e eeuw) en Thomas van Aquino (13e eeuw): prostitutie is wel verwerpelijk, maar toch ook noodzakelijk om eerbare vrouwen te vrijwaren van verkrachting en maagdenschennis. Rond 1400 zijn er in Amsterdam al “hoerhuizen” en “badstoven”, luxe badhuizen die meestal functioneren als bordeel of rendez-voushuis. Er is zelfs een tijd geweest dat bordelen alleen door schouten mogen worden uitgebaat. Nu is deze overlastgevende functie uit ons pandje verdwenen en na het opknappen van de monumentjes is daarmee een fraaie entree vanaf de Nieuwendijk ontstaan.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Rappagne & Partners Architecten
Restauratieaannemer: Konst en van Polen
Constructeur: EversPartners architecten en ingenieurs
