Urban Exploring op het Hembrugterrein

Regelmatig zijn gebouwen en soms zelfs terreinen de moeite waard te onderzoeken en te fotograferen. Vanwege hun rauwe, vervallen, verlaten en architectonische en soms kunstzinnige uitstraling. Wij hebben urban explorer Aart Jan van Mossel gevraagd gebouwen die we op haalbaarheid onderzoeken op hun mooist vast te leggen…voor u en voor ons.

Het Hembrugterrein door de ogen van de urban explorer
Fotograaf Aart Jan van Mossel heeft een bijzondere hobby, namelijk urban exploring (lees hieronder meer over urban exploring). Zijn werk viel op door de bijzondere manier van het vastleggen van licht in zijn foto’s. Iets wat Aart Jan zich vooral in de jaren zeventig eigen maakte toen hij met dia’s werkte; die moesten namelijk goed belicht worden.
Het eerste pand in deze rubriek Op pad met de Urban Explorer is gebouw 197 op het Hembrugterrein. Dit voormalige laboratoriumgebouw staat er nu zeer verwaarloosd bij. Het moet zo snel mogelijk worden opgeknapt, het dak bijvoorbeeld is al voor een deel ingestort. Eigenaar Rijksvastgoedbedrijf is met Stadsherstel in overleg over de herontwikkeling van het uit 1918 daterende gebouw.
“De keus voor Stadsherstel komt voort uit een besluit van de provincie Noord-Holland", zegt Robert Leferink, toenmalig projectdirecteur Hembrugterrein. “Een van de voorwaarden is wel dat het gebouw duurzaam geëxploiteerd gaat worden; Stadsherstel is een van de bedrijven die dat kan doen”.

Aart Jan van Mossel over urban exploring en fotografie van dit gebouw:
“Ik heb net als veel fotografen in het begin alles aangepakt. Maar ik heb gemerkt dat mijn interesse het meest ligt bij het fotograferen van oude veelal in verval geraakte gebouwen. Het is heerlijk hier doorheen te zwerven en je een voorstelling te maken van wat er vroeger allemaal is gebeurd. Op dit moment ben ik vaak in België of Duitsland te vinden. Daar is meer ruimte en oude gebouwen blijven langer staan. De nieuwe vestiging bouwt men ernaast en de oude, ach die verdwijnt misschien vanzelf.
In Nederland worden de gebouwen over het algemeen snel gesloopt. Een herbestemming is vaak moeilijk te vinden of kost heel veel geld. De opdrachten die ik van Stadsherstel krijg sluiten heel erg aan bij mijn interesse voor oude gebouwen. Het mooist vind ik één van de doelstellingen van Stadsherstel: herbestemmen van gebouwen die een zwaar ‘leven’ achter de rug hebben en waar nog veel potentie en sfeer in zit. Daar moet je gevoel en inzicht voor hebben.
De mooiste foto die ik bij deze opdracht maakte is de balk die uit de vloer steekt. En het detail van de nok, al had ik die graag vanuit een andere hoek gemaakt. Het vakmanschap van destijds straalt nog af van de detaillering van de kap. Geweldig om te zien en ongelooflijk dat die balken daar nog zo hangen.
Ook de kist in een ruimte met oude ingestorte rekken trekt mijn aandacht. De drap die erin zit en al die kleuren: ik voel een kriebel over mijn rug. De plek die onbereikbaar is vanwege de slechte staat en het gevaar dat op de loer ligt…daar is altijd de mooiste foto te maken. Voor mij dan ook de onhaalbare foto. Want ondanks dat ik veel doe om een beeld te maken, ga ik niet over de grens en bewaak ik mijn eigen veiligheid”.

Het Hembrugterrein
Het Hembrugterrein is gelegen in Zaandam in het hart van de Stelling van Amsterdam. Rond 1895 nam het Departement van Oorlog deze locatie in gebruik voor de productie van wapens en munitie. Meer dan een eeuw lang is hier munitie geproduceerd. Sinds 2003 wordt er geen munitie meer geproduceerd. Het terrein lag er toen jarenlang verloren bij. De gebouwen, waar ooit duizenden mensen werkten, stonden leeg en raakten steeds verder in verval. Nu worden langzaamaan enkele bijzondere gebouwen gerestaureerd en herbestemd. Meer over de geschiedenis kunt u lezen op www.hembrugmuseum.nl

Urban Exploring
Is het bezoeken en fotograferen van (meestal) verlaten gebouwen zoals bijvoorbeeld fabriekspanden en kerken maar ook omgevingen die doorgaans voor het publiek niet opengesteld zijn. Vaak zijn de gebouwen zwaar aangetast door de tand des tijds en bespoten met graffiti. Verlaten gebouwen worden vooral vanwege hun architectuur of uit historische interesse door de urban explorer bezocht.

De restauratie van gebouw 197 wordt mogelijk gemaakt door: