Restauratie 'Vriendenpand' aan Geldersekade 78
Het is een bijzonder verhaal, hoe de Geldersekade 78 in ons bezit kwam. Een van onze trouwe Vrienden - en tevens vrijwilliger - verkocht het aan ons met korting. Met de voorwaarde dat de huurders er rustig konden blijven wonen, zolang zij wilden en onder dezelfde voorwaarden. Hier hebben wij natuurlijk voor gezorgd. Inmiddels is de laatste huurder vertrokken en staat ons pandje in de startblokken voor restauratie. Na funderingsherstel en modernisering met behoud van de monumentale elementen hopen wij medio oktober twee woningen en een bedrijfsruimte in het souterrain op te leveren.
Het pand, een rijksmonument, is waarschijnlijk in het eerste kwart van de 18e eeuw gebouwd. Aan de ‘Gelderse kaai’, zo genoemd vanwege de schepen die hiervandaan naar Gelderland vertrokken, werden vooral panden gebouwd die behalve een woonfunctie ook een winkel- of opslagfunctie hadden. Zo ook ons pand, zoals de deels nog aanwezige hijsconstructie ons laat zien. Ook het ontbreken van profilering van de balken (de zogenaamde ‘duivenjager’) vanaf de 2e verdieping bevestigt het vermoeden dat de zolder, vliering en tweede verdieping gebruikt zijn als pakhuis. In de loop van de eeuwen zijn er aanpassingen aan het pand gedaan, maar veel oorspronkelijke details, zoals de spiltrap en een deur en stucplafond uit de 18e eeuw, zijn bewaard gebleven. Het heeft dan ook een grote monumentwaarde. Zover ons bekend hebben zich er in de tweede helft van de 19e eeuw en de eerste helft van de vorige eeuw onder andere een bierbottelarij, een parfumeriefabriek en tabakszaak gevestigd.
Roerige tijden: van Wagneravonden tot dronkemans liederen
In 1968 kwam ons pand in bezit van Wim van Reenen. De gevel was toen juist opnieuw opgetrokken en ook was er CV. Hij betrok zelf de kap-etage en verhuurde de overige woonlagen; het souterrain werd gebruikt als opslag voor de naastgelegen toko Dun Yong. Een van de huurders was journalist en schrijfster Lisette Lewin, die op de 1e etage woonde. Het was een levendige periode waaraan Lisette warme herinneringen koestert: “Het was vreselijk gezellig op de Zeedijk. Met alle Chinese restaurants en kroegen; er was een viszaak en een groenteboer, je boodschappen deed je op de Nieuwmarkt.” Altijd wat te beleven, vooral ook ’s nachts: “De liederen die vanaf de Zeedijk tot in mijn bed doordrongen, kan ik nog steeds meezingen.” Een deur verderop begon de prostitutie, “maar de betrekkingen met onze buurvrouwen waren eigenlijk prima”, aldus Wim. “Het was in die dagen een plezierige omgeving.”
Veel herinneringen aan die tijd heeft Wim niet, het was vooral een drukke periode: naast zijn werk als leraar klassieke talen volgde hij een studie internationaal recht. Wat hem vooral is bijgebleven zijn de traditionele Wagner avonden, als de bewoner van de benedenverdieping, Huib Toolens, grammofoonplaten draaide van de volledige Ring des Nibelungen en de aanwezigen daarbij uitleg gaf.
“Het waren aardige mensen, we hadden plezier”, zegt Wim. Vandaar dat hij ervoor koos, toen zijn etage te krap voor hem werd, om zelf andere woonruimte te gaan zoeken. Zijn huurders konden blijven en bij het vertrek van respectievelijk Wim in 1972 en Lisette in 1978, trokken zij er een etage bij, zodat er twee wooneenheden ontstonden. Binnentrappen werden aangebracht zodat zij de andere etage konden bereiken zonder gebruik te hoeven maken van de centrale trap.
De gezellige buurt, waar het kon gebeuren dat de moederlijke uitbaatster van de stamkroeg er op vrijdagavond het maandsalaris van Lisette’s collega in bewaring nam – om te voorkomen dat het in de loop van de nacht zou ‘verdampen’ – verloederde in de loop van de jaren 70 steeds meer. De Zeedijk en omgeving kwamen in die tijd steeds meer in het nieuws vanwege drugsverslaafden, prostitutie en criminaliteit, tot daar eind jaren ’80 weer verbetering in kwam. Lisette is, mede door de toenemende overlast, verhuisd naar een kamer in het chiquere Zuid. Maar wennen kon ze daar niet: “Het was een heel grote overgang en ik had verschrikkelijke heimwee.”
Stadsherstel de enige geschikte partij bij verkoop
Wim had intussen een huurwoning gevonden aan de Brouwersgracht. Van Stadsherstel. “Het moet ergens in de jaren 60 zijn geweest dat ik voor het eerst van Stadsherstel hoorde. Ik heb me toen ingeschreven voor een huurwoning, dus ik had al aardig wat jaren opgebouwd.” Na achttien jaar met groot genoegen aan de Brouwersgracht te hebben gewoond was hij door overplaatsing naar het buitenland gedwongen de huur op te zeggen. Hij heeft nu, sinds zijn terugkeer, een koopwoning in dezelfde buurt.
Naast Vriend werd Wim na zijn pensionering in 2004 ook vrijwilliger bij Stadsherstel. Bezoekers aan de Posthoornkerk en De Duif kennen hem wellicht als gastheer. Wim doet dit met veel plezier: “Ik voel me verbonden met de vrijwilligers. Net als ik houden ze van de stad, van cultuur: het zijn gelijkgestemden.”
Hoewel Wim zelf niet meer aan de Geldersekade woonde, heeft hij het pand nog lang aangehouden. Bovenal omdat hij zekerheid wilde voor de huurders, nog altijd dezelfde ‘van het eerste uur’ en met wie hij nog goed contact onderhield. Toen hij na al die jaren in 2004 dan toch besloot tot verkoop, was er wat hem betreft maar één partij mogelijk: Stadsherstel. “De verkoop is heel netjes geregeld, voor alle partijen. Ik kon het met korting aanbieden zodat het rendabel was voor Stadsherstel en ik er zelf ook niet op inleverde. In het contract werd de afspraak opgenomen dat de huurders onder dezelfde voorwaarden konden blijven.”
De huurders maakten dankbaar gebruik van dit aanbod. De laatste zegde eind 2019 zijn huur op. Hierna konden wij overgaan tot het plannen van de restauratie. We starten met de fundering en houden u natuurlijk op de hoogte.
Een pand (deels) schenken of nalaten
Om verschillende redenen worden panden (deels) aan ons geschonken of nagelaten. De eigenaar wil er blijven na restauratie of het goed achterlaten als hij/zij er niet meer is. Of zoals bij Wim van Reenen: huurders zekerheid geven. Veel is mogelijk en we bekijken graag met u hoe wij uw wens uit kunnen laten komen.