Gevelsteen HUIS DUINEN: het verhaal en de restauratie

Een prachtige steen en al helemaal het verhaal erachter. Gevelstenen zijn met een bepaalde reden in een pand aangebracht. Vaak wordt na archiefonderzoek het verhaal erachter pas duidelijk. Zo was het ook met de gevelstenen van Jan Corneliszn Duyts in de Kerkstraat 402, 404, 406 en 408. En als verrassing kwamen er nog leuke details tevoorschijn toen wij eeuwen van overschilderingen weghaalden.

Kerkstraat 402

Jan Corneliszn Duyts was de eigenaar van ons pand aan de Kerkstraat 402 maar wij komen hem eerder tegen bij de Lauriergracht. Daar verkoopt meester-huistimmerman Jan Corneliszn Duyts in 1650 zijn huis. Dat hij meester was, betekende dat hij met succes de meesterproef heeft afgelegd en is toegelaten tot het gilde: een meester mocht zijn eigen werkplaats beginnen. Zijn pand aan de Lauriergracht bezit dan de gevelsteen de Huisduinder Visser. Die steen is daar niet meer te vinden maar wellicht verplaatst naar Leidsestraat 27. Want in 1685 verkoopt Duyts in de Leidsestraat een huis ook weer met de Huysduiner Visser in de gevel en onderstaande steen is daar nu nog te vinden.

De Huys Duynder Visser

Echte zeeboten bezaten ze niet. De Huisduiner visserscheepjes waren ‘platboomd’ en werden op het strand of bij zwaar weer in een laagte in de duinen getrokken. Er werd gevist op ‘slabharinck’, haring die dicht onder de wal zwom. Op de steen zijn ook ‘haringtrekkers’ te zien. Dit was een van de mogelijk heden voor de mannen zonder boot om ook in eigen onderhoud te voorzien. Ze visten vanaf de wal met behulp van grote sleepnetten op haring en andere rondvis en platvis.  

In 1670 koopt dezelfde Jan Corneliszn Duyts vier naast elkaar liggende kavels in de Kerkstraat (huidige nummers 402, 404, 406 en 408). In de archieven is te vinden dat hij afkomstig is uit Den Helder. En dat verklaart waarom hij daar in 1672 vier huizen bouwde met gevelstenen die de omgeving weergeven waar hij vandaan kwam.

Kerkstraat 402: HVIS’ DVINEN                                 Kerkstraat 404: DE HELDER
 
Kerkstraat 406: HET’ NUWE DIEP                           Kerkstraat 408: HET’ EYLANT’ WIERINGEN
 
Foto’s: Pancras van der Vlist / Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen

Onze steen HVIS DVINEN

Het is nu meer voor te stellen dat de eerste gevelsteen waarover we het hadden, de Huys Duynder Visser, in de Lauriergracht aangebracht en later meegenomen was door Duyts. Het dorp Huisduinen behoort nu tot de gemeente Den Helder maar was in de 8e eeuw een klein eiland. Soms behoorde het weer tot het vaste land totdat er weer een overstroming kwam. Totdat in 1597 het Eiland Huisduinen voorgoed tot het vasteland van Noord-Holland behoorde.

De betekenis van onze steen

Op onze steen is tegen de achtergrond van een duinachtig landschap een aantal huizen en een kerk afgebeeld. Dit is de zogenaamde Kerkbuurt. De overduidelijke konijnenholen en geitenhoeder met geiten kwamen pas tevoorschijn na het verwijderen van diverse overschilderingen. Op het duin uiterst rechts, staat een z.g. vuurbaak; een rokende vuurmand hoog (16 á 18m) aan een staak. Zo'n vuurbaak was een oriëntatiepunt voor de scheepvaart. Bekend is dat  op Huisduinen sinds 1598 al een steenkolenvuur aanwezig was voor begeleiding van de scheepvaart op de Noordzee. Op het Hoge Kijkduin brandde het vuur in de nacht. Later, in de tijd van Napoleon, zou het als Fort Kijkduin met een verdedigbare vuurtoren deel uit maken van de Stelling van Den Helder. 

Over de restauratie van de steen

Stadsherstel kocht het rijksmonument in 1970 en restaureerde het in 1978. In mei van dit jaar kon dankzij een bijdrage van de Vrienden van Stadsherstel en de Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen de gevelsteen worden gerestaureerd  en kreeg de steen haar kleur weer terug. Bij het weghalen van de diverse witte lagen verf werden kleine fragmenten van kleur gevonden. Aan de hand van wat gevonden werd, uit de ervaring van de restauratieschilder en De Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen zijn de kleuren bepaald. 

Fiets eens langs en geniet van deze mooie steen en zijn buurstenen.

Mede mogelijk gemaakt door

Vrienden van Stadsherstel en de Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen

Bronnen:
Website Vrienden van Amsterdamse gevelstenen
Archiefonderzoek Stadsherstel
Wikipedia
Boek husidina, Jan T. Bremer Geschiedenis van Huisduinen en Den helder tot 1814