Gangen en sloppen in oud Amsterdam
Amsterdam heeft in haar oude centrum nog meer dan honderd stegen, sloppen en gangen, die vrij dicht bij elkaar liggen. De stegen, sloppen en gangen waren de plekken waar het echte, arbeidzame Amsterdamse leven werd geleefd en geleden. Sloppen en gangen waren doorgaans de doodlopende stegen of ze gaven toegang tot een overvolle binnenterrein waar vaak piepkleine huurhuisjes stonden. Zogenaamde kamers met maar één raam en deur, een begane grond en zolder. Maar ook stonden er pakhuizen of kleine fabriekjes, vee of er was een boomgaard.
Nieuwe stegen kaart
Velen zijn afgesloten omdat ze zeer veel overlast gaven. Het zijn per slot van rekening plekken in de stad waar je makkelijk ongure dingen uit kan halen of even een plas plegen. Om die reden maar ook om meer ruimte te winnen en door het samenvoegen van panden zijn de stegen verdwenen of overbouwd. Op de vernieuwde kaart van de gemeente Amsterdam zijn ze allemaal te zien: maps.amsterdam.nl/sloppen. Inclusief de historische namen, als die tenminste achterhaald konden worden of als ze en naam gehad hebben.
Nieuwe wit met blauwe borden voor de stegen
Onlangs zijn een honderdtal gangen voorzien van een naambordje. Om duidelijk te maken dat het niet om een adres gaat, zijn de bordjes wit met blauwe letters in plaats van andersom. De meeste gangen zijn sinds de jaren ’70 afgesloten om overlast te voorkomen. Ze zullen niet gauw weer openbaar terrein worden, maar het is erg leuk dat wel de historische namen nu te zien zijn.
Er zijn veel mensen die zich bezighouden met het bekend en zichtbaar maken van deze overgebleven historische elementen zoals “De stegenman” en Het Jordaanmuseum. Stadsherstel heeft er ook enkele kunnen behouden.
Waar komen de wonderlijke stegen namen vandaan.
De Amsterdamse stegen spreken het meest tot hun verbeelding door hun vaak wonderlijke namen. Soms heeft een steeg wel meerdere namen gehad omdat de naam niet officieel door de gemeente bepaald werd maar door de bewoners. Uithangborden, gevelstenen maar ook beroepen van bewoners of eigenaren van de steeg hebben een grote rol gespeeld bij de naamgeving en die wisselde wel eens.
Twintig gangen en sloppen grenzen aan Stadsherstelpanden
Er zijn zo’n 20 gangen die grenzen aan de panden die Stadsherstel restaureerde. De meest wonderlijke namen komen we tegen. Zo zijn er bijvoorbeeld:
- de Grenadiersgang (Nieuwe Nieuwstraat 17-19)
- de Olifantsgang (Sint Annenstraat 10)
- de Klokkengang (Kloveniersburgwal 44)
- Pelkoornsgang (Vinkenstraat 68/70)
- Oude Hoefijzersgang (Koestraat 22)
- Wijde en Nauwe Ekstergang (Binnen Visserstraat11-15)
Dan is er ook nog de Goudsbloemsteeg. Deze ligt niet in de Jordaan zoals u misschien zou verwachten, maar loopt van Singel 368 door de binnentuinen naar Herengracht 325. Beide panden zijn van Stadsherstel. De steeg is afgesloten en bijna niet meer als zodanig te herkennen. Aan de Herengracht 325 verraadt een derde toegangsdeur de toegang tot de steeg en aan het Singel 366 geeft de steegdeur toegang tot het trappenhuis van de bovenwoningen. Een groot restauratieproject rond 1985 vond plaats in de sloppen van het Blaeu Erf en ’t Hol (bij Sint Nicolaasstraat 35 – 37) . En wat te denken van de Serversteeg (Oudezijds Voorburgwal 226- 228) die nu dient al leveranciersingang is voor Hotel Krasnapolsky.
Vrije doorgang gedogen en inkijk voorkomen
Vaak lezen we bij de verkoop van een pand dat de steeg of gang die toegang geeft tot de bebouwing op het achtererf een bron van conflicten is. In de verkoopaktes wordt melding gemaakt dat de koper de vrije doorgang moet gedogen. En ‘inkijk’ vanuit de slop naar het hoofdhuis werd bijvoorbeeld niet getolereerd.
Lees meer over Stadsherstelmonumenten met steegjes
Bloemgracht 34
Lange Niezel 22
Oudezijds Voorburgwal 28
En binnenkort meer verhalen over stegen bij #OmDeDagEenMonument
Nog niet ingeschreven voor deze gratis #OmDeDagEenMonument nieuwsbrief? Doe dat dan HIER