Bijzondere marmeren tegels ontdekt in twee Stadsherstel panden

Oudezijds Voorburgwal 61 staat in de startblokken om gerestaureerd te worden. Op dit moment zijn we druk bezig met het (bouw)historisch onderzoek. De rijk gedecoreerde gang blijkt bijzondere marmeren vloertegels te bezitten. Daarvan waren er maar drie in Amsterdam en Haarlem bekend. 

Eva Osinga-Dubbelboer heeft voor ons onderzoek gedaan naar de entreehal en de houtconstructie die tevoorschijn kwam op de eerste verdieping.

De entreehal bestaat uit een vestibule en portaal. De vestibule is afgewerkt met rococo stucwerk en het portaal is classicistisch vormgegeven. De vloer van het portaal en de vestibule, het entreegebied, bestaat uit zeskantige wit marmer tegels. Deze tegels lopen door onder de huidige linkerwand van de vestibule. Deze wand stond aanvankelijk dus iets verder naar links, waarschijnlijk in lijn met de linkerwand van het portaal. Het portaal en de voorgevel dateren we nu 1670. De vloer hoort waarschijnlijk bij de afwerking van het portaal. [1]

Doorzicht van vestibule naar portaal        Zicht op zeskantige wit marmer vloertegels 

Inger Groeneveld, bouwhistorica bij Monumenten en Archeologie te Amsterdam, voerde in de jaren 2005-2009 voor de RDMZ /RCE een vloerenonderzoek uit. Ze besteedde ook aandacht aan zeskanten in Amsterdamse vloeren. Sindsdien zijn er -slechts- een drietal vloeren in Amsterdam en Haarlem bekend. Dit is het vierde exemplaar. ''Heel zeldzaam dus!'', volgens mevrouw Groeneveld.

Maar wij hebben ook een vijfde exemplaar in bezit. Tijdens de restauratie van de Korsjespoortsteeg 8, kwamen we tijdens het funderingsonderzoek ook dergelijke zeskantige witmarmeren tegels tegen onder later aangebrachte vloerafwerkingen. De tegels hebben we deels hergebruikt in de nieuwe eenlaagse achteraanbouw.

Hergebruikte zeskantige wit marmer tegels Korsjespoortsteeg 8

Volgens mevrouw Groeneveld [2] lijken vloeren met dergelijke stenen uit de periode 1670-1740 te stammen. Gezien ze in steenhouwersinventarissen van rond 1700-1710 voorkomen. Daarnaast kwamen er in 1671, het eerste jaar dat er over dergelijke stenen gerept wordt, zes schepen vol met zeskanten naar Amsterdam. Dat kunnen wel tot 60.000 stenen zijn geweest aangezien een scheeplading vloerstenen rond 10.000 stenen was. We weten dat de uit Carrara afkomstige zeskanten wel in de jaren 1670-1710 (en daarna) voorkwamen. Vermoedelijk kwam de tegel ook al eerder voor. Over de afmetingen van deze tegels hebben we geen informatie. Vierkanten maten kwamen rond 1670-1700 voor van 8 duim tot 29 duim, dus een grote variëteit. Of dit ook het geval was bij zeskanten? We weten het niet!
Het dateren van deze vloertegels is moeilijk. Het is de context (vloer, wand, ruimtelijke context, vertrektype) die bijdraagt aan een datering.

De drie bij mevrouw Groeneveld bekende vloeren bestaan uit tegels van circa 44 cm breed. Wij troffen in onze panden grotere tegelformaten aan. In de vestibule en het portaal van de Oudezijds Voorbrugwal 61 liggen tegels die ca. 55.5 cm breed zijn, elke zijde is dan ca. 32 cm breed. De dikte is bijna 3 cm. In de gang naar achter liggen dezelfde tegels maar dan een slag kleiner. Deze zijn ca. 47,5 cm breed en elke zijde is hier ca. 28 cm. De dikte kon hier niet worden gemeten.

Op de begane grond van de Korsjespoortsteeg 8 van het hoofdhuis en de achteraanbouw troffen wij tegels aan van ca. 48 cm breed en elke zijde is hier ca. 28 cm. Overeenkomstig dus aan de gang van de Oudezijds voorburgwal 61.

De komende tijd zullen wij samen met mevrouw Groeneveld en mevrouw Osinga-Dubbelboer proberen een beter beeld te krijgen van dit type marmertegel en houden we u natuurlijk op de hoogte van onze bevindingen.

Vriendenbijdrage

​Dankzij de contributiebijdragen van de Vrienden kunnen wij de hal en de natuurstenen toegangstrap restaureren.

Kom kijken tijdens de Vriendenwandeling

Heeft u de bijzondere vloer nog niet gezien tijdens de laatste bezichtiging dan is dit uw kans. Kom op zondag 27 mei aanstaande, tijdens de Vriendenwandeling langs om deze zeldzame vloer te bewonderen. Nog geen Vriend? Geen probleem! Vriend worden en meewandelen kan nog.

[1] Bouwhistorisch Onderzoek naar de entreehal uitgevoerd door Eva Osinga-Dubbelboer. De afbeeldingen van de hal en vloer zijn eveneens van haar hand.
[2] Informatie afkomstig uit de mailwisseling tussen onze projectleider en mevrouw Groeneveld.