Amsterdamse weetjes vanaf het water

Stadsherstel fêteert haar Vrienden graag met een kijkje in de keuken. Niet meer dan logisch, met al dat prachtige erfgoed als kapitaal. Een succesrecept is de architectonische rondvaart. Zelfs de kenners leren ervan. 

De zon strooit een handvol voorzichtige herfststralen over de binnenstad, op het water dobberen dagjesmensen met een glaasje wijn. Zwermen toeristen krioelen tussen winkelstraten en historische trekpleisters. Het is eind oktober, de jaarlijkse rondvaart voor de Vrienden van Stadsherstel is een feit. Drie volle rondvaartboten, dik 220 Vrienden, ondernemen 'de klassieker'; een ruim Amsterdams grachtenrondje langs architectonische ijkpunten en panden van Stadsherstel. Start: het Damrak. Finish: de Amstelkerk op het Amstelveld.
“Is er nog plek bij Paul?” klinkt het een kwartier voor afvaart op de stijger van Rederij Plas. Nauwelijks, blijkt. De smalle bankjes zijn bezet door fanatieke liefhebbers, in verwachtingsvolle afwachting van een kapitein die de motor start. Projectleider Paul Morel steekt van wal zodra die motor zoemt. Hij zal vertellen over huidige drukte in de stad “zet alle brillen op die je hebt als je hier gaat fietsen”, maar ook zwarte bladzijdes uit de geschiedenis aanstippen. Want: “De rijkdom van de Amsterdamse grachten kwam er niet zomaar.”

Iets na het midden van de boot zit Marie-José Wouters (60) op een plekje bij het raam. Met een notitieblokje in de hand tuurt ze aandachtig van de grachtenpandjes naar Morel en terug. Tussendoor maant ze haar buurvrouw: “let op de authentieke cijfers op de brug!” en geeft een bevestigende knik bij een van Morels anekdotes. “Je hoort steeds meer over wat je al weet”, glundert ze. “Ik heb thuis vijftien meter boeken over Amsterdam.”
Wouters, in het dagelijks leven verpleeghuisarts, is ruim twintig jaar Vriend. Als kind ontstond haar fascinatie voor de Amsterdamse architectuur, omdat ze samen met haar vader op zondag fietsend een 'Lijntrekker' uit de Volkskrant bezocht. “Mijn vader wist heel veel van de stad, de rubriek Lijntrekker beschreef opmerkelijke bouwkundige vondsten.” De hang naar bijzondere details is gebleven, ze ziet het liefst dat Stadsherstel haar bijdrage besteedt aan kleinschalige projecten. “Ik vind het leuk als het restauratiewerk duidelijk zichtbaar is. Een gevelsteen, een bankje, een trapleuning. Dat is mooi concreet, anders dan een grote onderneming waar je geld in ondersneeuwt.”

Vriend blijf je voor langere tijd

De rondvaartboot botst ondertussen bijna op een collegaschip dat geen voorrang geeft. Terwijl de vrouwelijke kapitein in haar scheepstelefoon foetert, poneert Morel dat “het erop lijkt dat alles goedkomt.” Hij grijpt de kans om uit te wijden over het West-Indisch huis, waar men vergaderde over 'hoe geld te verdienen' met slavenhandel. Ook moeten de passagiers van de boot beslist weten dat Stadsherstel de woonfunctie in de binnenstad heeft teruggebracht. En dat er allemaal Amsterdamse School hoogstandjes de revue passeren, bijvoorbeeld in het Gesamtkunstwerk van hotel Amrath aan de Stadhouderskade. “Want”, onderwijst Morel: “de Amsterdamse School ligt als ketchup over de stad.”
Veruit de meeste Vrienden op de boot zijn al langere tijd verbonden aan Stadsherstel. Sommige zelfs voor het leven, zoals Gert Jan Luijendijk (64). “Het herstelwerk moet gewoon blijven doorgaan. En ik vind het wel zo makkelijk dat ik niet jaarlijks contributie hoef over te maken”, grapt Luijendijk. Als expert onderhoudssubsidies bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed weet hij wat het restauratievak behelst. Oftewel: “Ik adem monumenten”. Het is pas de eerste keer dat hij en zijn vrouw mee gaan met een activiteit, maar hij heeft er plezier in om de stad vanaf het water te bekijken.
Ook Christine Heere bevalt het goed op de boot. Waar haar liefde voor architectuur opbloeide toen ze na haar pensioneren op twee wielen de schoonheid van de stad ontdekte “ik fietste me te pletter”, is het met haar 82 lentes net wat dragelijker om zittend op een bankje het stadsgezicht te consumeren. “Ik weet er ontzettend veel van, vooral onbelangrijke dingen.” 

“Restaureren is een zeer goed doel”

Vriend Stan Paardekooper (61), intendant van de Opera-Zuid, roert zich over de grote hoeveelheid grijze haren. “Jongeren hebben echt wel belangstelling voor het ambacht, dat zie je met al die brouwerijen en lokale initiatieven”. “Je moet ze alleen op een andere manier prikkelen.” Hij somt op: een nachtrondvaart, bezoek aan woonhuizen, spannende locaties tonen. Aan ideeën geen gebrek en ook niet bij Stadsherstel. Want wat Stan niet weet is dat wij jaarlijks meer dan 2.000 evenementen organiseren in onze Bijzondere Locaties waar zeker ook interessante activiteiten bij zitten voor jongeren zoals de vele activiteiten die Paradiso daarin organiseert.
En met de uiteenlopende prikkels van projectleider Paul Morels verhalen gaat het gros van de deelnemers van de rondvaart zeer tevreden naar huis. Nog gauw even met een borrel langs de expositie '60-jaar Stadsherstel' in de Amstelkerk struinen als toetje, of napraten over hoogtepunten met die borrel in de hand. “Knap hoor, wat er in al die jaren is bereikt”, meent Henk Brandsma uit Arnhem (69). “Wie bedenkt er nou dat je twee straten tegelijk opknapt als je een hoekpand koopt? En ik had er geen idee van dat toppen van gevels in de stad worden verplaatst!” En Stan Paardekooper vult aan: “Het restaureren is een zeer goed doel. Ik hou van het smaakvol in stand houden van erfgoed, zonder winstoogmerk. Dat is in de huidige kermisstad Amsterdam een belangrijke taak.” 

Foto´s van de rondvaart

Kijk voor meer foto’s van de rondvaart op onze fotopagina. U kunt de foto’s dan ook gratis downloaden voor eigen gebruik. 
Volgend jaar ook meevaren? Word Vriend van Stadsherstel.