Q
Rietlandpark 371-401, AmsterdamOm te voorkomen dat emigranten Zuid-Amerika vanwege slechte hygiëne niet in mochten, controleerde de Koninklijke Hollandsche Lloyd al haar passagiers op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes. Dat gebeurde in het Quarantainegebouw. Samen met het Lloyd Hotel was dit het visitekaartje van de rederij.
Controle op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes
Het Quarantainegebouw is in 1922 gebouwd in opdracht van rederij Koninklijke Hollandsche Lloyd (KHL), één van de rederijen die begin 20e eeuw voor bedrijvigheid in het Oostelijk Havengebied zorgden. De KHL verscheepte aanvankelijk onder de naam Zuid-Amerika Lijn (ZAL) vee over de oceaan.
Na een mond-en-klauwzeerepidemie overzee wijzigde het bedrijf de koers. Het richtte zich onder een nieuwe naam op passagiersvervoer. Het Lloyd Hotel met Quarantainegebouw waren het visitekaartje. De tienduizenden emigranten uit Spanje, Portugal en later Oost-Europa, die Amsterdam in de jaren ’20 en ‘30 overspoelden op hun vluchtroute naar Zuid-Amerika, konden er terecht voor een tussenstop. Het Lloyd Hotel stond bekend als het beste landverhuizershotel van Europa.
Om te voorkomen dat emigranten Zuid-Amerika vanwege slechte hygiëne niet in mochten, controleerde de KHL in het Quarantainegebouw al haar passagiers op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes. Bezoekers kregen na controle een schone badjas en gummi-schoenen. Hun eigen kleding werd in de speciale desinfectieovens in de kelder gereinigd. Dat verkleinde de kans op epidemieën aan boord. Als gevolg van de crisis in de jaren ’30 ging de KHL in 1935 failliet, na een doorstart verkocht de rederij het Lloyd-complex aan de gemeente.
Klokgevels met golvende contouren, zogenaamde ojiefgevels
Het Quarantainegebouw is in 1922 gebouwd en was één van de drie creaties van stadsarchitect Evert Breman (1859-1926) in het Oostelijk Havengebied. Breman ontwierp ook het naastgelegen Lloyd Hotel. Breman werd indertijd als weinig vernieuwend gezien, zijn talent voor de vormen van de neorenaissance was – dertig jaar na de bloeitijd van de stroming – uit de mode.
Dat maakt zijn ontwerpen echter niet minder stijlvol. De panden springen in het oog vanwege de symmetrische structuur aan de binnen- en buitenkant, klokgevels met golvende contouren (ojiefgevels) en metselwerk dat met zijn motieven en variaties verwijst naar de stijl die toen de boventoon voerde: de Amsterdamse School. Tussen het Lloyd Hotel en het Quarantainegebouw was een bewaakte en ommuurde binnenplaats die diende als luchtplek.
In 2018 neemt Stadsherstel het Quarantainegebouw over van Woonstichting Lieven De Key, die het afstoot omdat het zich wil concentreren op starterswoningen in het sociale segment binnen de ring A-10. Net als de meeste andere oude panden in die omgeving, heeft het pand de sloopgolf in de tweede helft van de twintigste eeuw overleefd dankzij acties van buurtbewoners en krakers. Kunstenaars kraakten het Quarantainegebouw in de jaren ‘80, hun ateliers zijn er nog steeds.
Ook bevat het gebouw muziekstudio’s en een eetcafé. Sinds 2008 is het Quarantainegebouw een officiële broedplaats. Stadsherstel heeft met Bureau Broedplaatsen van de gemeente Amsterdam afgesproken dat deze situatie zo blijft. Stadsherstel hoeft momenteel geen restauratie in het gebouw uit te voeren. Wél zullen we een nieuwe cv-installatie plaatsen en een duurzamere energiehuishouding aanbrengen.
Sinds 2023 zorgt Fosco Amsterdam weer voor reuring in het Oostelijk Havengebied vanuit het Quarantainegebouw. Voor een ongedwongen sfeer, heerlijke koffie, krantje, lunch, borrel/cocktail, bitterbal of diner. Met live muziek, kunst-exposities, bedrijfsborrels, quizzen en nog veel meer.
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Website Fosco Amsterdam