1991
Demontage
B
Binnen Vissersstraat 23
Binnen Vissersstraat 23, AmsterdamBinnen Vissersstraat 23 is een behoorlijk hoog pand voor zo’n klein straatje. Het had voorheen nummer 19, maar door hernummering heeft het nummer 23 gekregen. Het huis is voorzien van een halsgevel met gedeelde vleugelstukken en een palmet in de afdekking (eerste helft 18e eeuw) in Lodewijk XIV-stijl. Het heeft verder een hoge houten pui met geblokte stijlen. Dit huis was, net zoals de rest van de Stadsherstelmonumenten in de straat, gerestaureerd ten behoeve van muziekstudenten van het Jan Pieterszoon Huis.
1996
Reconstructie
Nu
Woningen
De straat
Binnen en Buiten
De straat loopt op richting de dijk
Tijdens de Tweede Uitleg (1586-1596) werd een nieuwe stadsgracht gegraven en er kwam een nood-Haarlemmerpoort. Bij het rooien van de nieuwe woonblokken (parken) werden tussen Haarlemmerdijk en Brouwersgracht twee blokken aangelegd, park A en a, met twee dwarsstraten: Vissersstraat en Wieringerstraat. In 1587 werden deze parken grif verkocht; hoe dichter bij de oude stad gelegen, hoe makkelijker de percelen verkocht werden. Dat was het prille begin van de Haarlemmerbuurt.
De naam Vissersstraat herinnert aan de vele vissers die hier – oorspronkelijk buiten de poort – woonden. De Binnen Vissersstraat lag binnen de dijk. De Buiten Vissersstraat, in het verlengde van de Binnen Vissersstraat en aan de IJ-zijde, lag dus buiten de dijk. Als je de Binnen Vissersstraat ingaat richting de Haarlemmerdijk, loopt de straat ook op.
De Haarlemmerdijk beschermde de stad tegen het zoute water van het IJ, dat aan de andere kant klotste. We zitten hier dus nog geen 25 meter van de vroegere IJ-oever, met open verbinding naar de woelige Zuiderzee en Noordzee.
Stegen
Gruttersgang
Binnenterrein met inpandige huizen
In dit gebied zijn of waren verschillende stegen aanwezig die de binnenterreinen ontsloten. Die binnenterreinen stonden ook weer vol met allerlei bebouwingen. Zo ligt tussen de Stadsherstelmonumenten 9 en 17 de Wijdegang, die toegang gaf tot de inpandige huizen 11, 13 en 15. Deze steeg hebben we behouden, al is de steeg nu opgenomen als inpandige steeg.
In het steegje achter het pand op nummer 9 woonde in 1642 de waterscheepsman Jan Cornelisz. Als bijzonderheid bij de verkoop van nummer 9 wordt gemeld dat: “een vrije uitgang in het steegje aan de noordzijde van dit huis gelegen.” In 1711 wordt het gangetje het Waterscheepsgangetje genoemd, waarschijnlijk naar Jan Corneliszoon. Ook werd het wel Ekstergang of steegje genoemd. Het heeft nu de naam Eksterhofje gekregen en het verlengde van de Wijde steeg heeft de naam Nauwe Ekstergang gekregen. De gang loopt door naar het binnenterrein, dat vroeger ook volgebouwd was, het laatst door onder andere de Rexbioscoop. Daarom heet het nu het Rextuintje.
Naast pand 23 en het buurpand bevindt zich weer een andere gang: de Gruttersgang. Deze gaf toegang tot de inpandige huizen met de oorspronkelijke nummers 21 en 23. Nummer 21 is opgenomen in het pand aan de Binnen Vissersstraat en het oude nummer 23 is weggehaald en is tuin geworden. De naam Gruttersgang komt veelvuldig voor in de Jordaan.
Rol van Stadsherstel
Tevreden buren
De panden, waaronder nummer 23, werden feestelijk en muzikaal in gebruik genomen. De heer S.H. Levie, die afscheid nam als commissaris van Stadsherstel, onthulde de gevelsteen ‘de Visjager’, die in de top van het buurpand is aangebracht. Deze steen was overgenomen van de VVAG en is afkomstig van het eerder gesloopte pand Modder Molensteeg 2. Ook werd tijdens deze gelegenheid in de inpandige huizen een tweede gevelsteen onthuld. Daarop staan vier lessenaars afgebeeld, waarvan er één gevallen is. Dit symboliseert dat alleen met vallen en opstaan de top kan worden bereikt. De bijeenkomst werd geopend met trompetgeschal vanuit de ramen in de toppen van de gevels van de panden aan de Binnen Vissersstraat. Zij speelden het stuk ‘Viva Musica’ van Pretorius, het lievelingsstuk van de schenker van de gevelsteen, waarvan de beginnoten in de gevelsteen zijn gehakt.
Bij de opening hadden we ook de buurtbewoners uitgenodigd. Mevrouw De Langen vertelde ons later, toen wij het huis van haar familie voor een vriendenprijs kregen, dat ze aan ons dacht als nieuwe huiseigenaar van haar pand op de hoek van de Binnen Vissersstraat en de Brouwersgracht. Ze dacht daaraan omdat toen ze in haar huis ging wonen, het een gribusbuurt was en het onder andere door Stadsherstel was opgeknapt. Ook hielp het mee dat zij en andere buurtgenoten uitgenodigd waren om het te vieren.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratieaannemer: Sikking B.V. te Hilversum
Architect: Claus en Kaan Architecten BV
