Veiling ten bate van Surinaams Erfgoed 2023

In 2022 kregen wij enkele kunstwerken/gebruiksgoederen van een goede Vriend van Stadsherstel om te veilen voor behoud van erfgoed.

Gebruiksvoorwerpen uit Suriname

Eén van de Vrienden van Stadsherstel, drs. Pieter Zuidema, kwam in 2022 tijdens de Surinaamse Maanden de Amstelkerk inlopen met een goed gevulde tas. Daarin zaten verschillende gebruiksvoorwerpen die hij in 1975 uit Suriname meegenomen had. Nu was hij thuis aan het opruimen en dacht dat wij wel raad wisten met de voorwerpen; hij hoopte dat zijn gift van waarde zou zijn bij het behouden van het Surinaams erfgoed. We mochten de voorwerpen dus ook verkopen/veilen. Maar, wij vonden het eerst belangrijk om te weten óf we ze zomaar konden veilen; we wilden zeker stellen dat het hier niet per ongeluk om heel belangrijke kunstvoorwerpen ging. Er heeft een expert naar gekeken die aangaf dat dit met de hout- en aardewerk voorwerpen niet zo is.

Maar, over de ‘Javaanse kop’ kwamen we niet echt veel te weten. Daarom deden we via Social Media een oproep en vroegen of iemand iets meer wist. Ook werd de kop tijdens de lezingen dat jaar tentoongesteld. Wellicht kon iemand uit het publiek ons verder helpen. Maar helaas, dit gebeurde niet. Wat we wél hebben is het verhaal dat de eigenaar en schenker van de kop ons deed.

Op studiereis in Suriname

Drs. Pieter Zuidema was in 1975, als Hoofd Pedagogiek bij het Gemeentelijk bureau voor Schoolmaatschappelijk Werk, enkele maanden in Suriname op studiereis.

“Het beleid op de Surinaamse scholen was toen vooral, zoveel mogelijk te kopiëren van wat men in Nederland aantrof. Dus om de organisatie van het werk ter plekke, waar mogelijk, op Nederlandse leest te schoeien. Tot zelfs aan de onderwijsmethoden, lesboekjes, inspectie etc. toe. Toen het museum voor Land- en Volkenkunde Rotterdam – nu het Wereldmuseum Rotterdam – hoorde dat ik op studiereis naar Suriname ging werd mij gevraagd een paar Koto’s (Surinaamse klederdracht) mee te nemen. Een medewerker van het museum ging daarvoor mee. Zelf nam ik ook verschillende ‘gebruiksvoorwerpen’ mee uit Suriname, die het museum als bruikleen dankbaar tentoonstelde in hun expositie”.

Over de individuele voorwerpen wist de Dhr Zuidema dit te vertellen:

Over de ‘Javaanse’ kop “Zelf (vóór WO II) geboren op Java, vond ik het leuk om op de zondagse Javaanse markt in Paramaribo rond te lopen, en daar typisch Javaanse gebruiken en materialen aan te treffen. Op Blauwgrond woonde een Javaanse gemeenschap, waar ik toen uitgenodigd werd. Ik bezocht een soort van gebedshuisje/gemeenschapshuis, waar het gezellig vol was. Daar stond deze granieten kop, in een hoek op de grond, met een afgebroken neus. Hij stond duidelijk in de weg. Er werd door de gemeenschap gezegd dat het beeld in 1890 met de eerste groep (een kleine honderd) contractarbeiders naar Suriname kwam. Voor weinig geld kreeg ik het mee; ik herinner me dat het vervoer van de kop naar Nederland meer gekost heeft dan het beeld”.

Blauwgrond
Blauwgrond was oorspronkelijk een Javaans dorp. Het is nu een stadsressort en het meest oostelijke ressort van de 12 woonwijken in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo. Het heeft zijn Javaanse dorpskarakter gedeeltelijk weten te behouden en is bekend om zijn warungs en restaurants. De wijk ontleent zijn naam aan de blauwe zeeklei in de bodem.

Over de houten – en aardewerk voorwerpen wist hij zich dit te herinneren:

“Toen in de Surinamerivier een stuwmeer werd aangelegd, zijn veel Marrons verdreven uit hun oorspronkelijke dorpen. Aanvankelijk trokken ze naar plaatsjes in de omgeving, of nieuwe plekken zoals Brownsweg (dorp in het district Brokopondo). Daar ben ik regelmatig geweest. De twee houten borden werden gebruikt voor het maken (‘bakken’) van cassave broden. Ook worden deze schalen wel op het hoofd gedragen. Duidelijk is te zien dat ze gebruikt zijn”. Eén van de houten borden is voorzien van handgesneden Marron motieven.

“De potten werden in het hete zand door de zon gebakken. De grote pot heb ik gebakken zien worden. Ik kreeg hem vanuit het zand mee. De kleinere pot was al gemaakt. Het geometrisch gevoel van de Marron is enorm (evenals hun eerlijkheid en bescheidenheid)”.

Verdronken Marrondorpen
Door de aanleg van de stuwdam, de Afobakadam, kwamen o.a. de dorpen Ganzee, Koffiekamp en Wakibasoe onderwater te liggen. Hier woonden voornamelijk Marrons (weggelopen tot slaafgemaakten). Ganzee was samen met Koffiekamp een van de grootste dorpen. De naam Koffiekamp is een vernoeming naar de rebellenleider Tata Koffie. De eerste Marrons kwamen hier in 1793. In 1958 verkreeg de Suriname Aluminum Company (Suralco), een dochteronderneming van het Amerikaanse bedrijf Alcoa, toestemming om de Afobakadam te bouwen, ten behoeve van het opwekken van energie voor de aluminiumsmelterij. De bouw begon in 1961 en werd in 1964 voltooid. In 1965 werd de dam in gebruik genomen en werden de dorpen die zouden verdrinken ontruimd. Een deel van de bewoners trok naar Brownsweg.

Veiling ten behoeve van Surinaams Erfgoed

Met de Dhr. Zuidema spraken we af dat wij de voorwerpen zouden veilen voor het goede doel, te weten drie erfgoedprojecten in Suriname. Gedurende de Surinaamse Maanden in 2023 kon er geboden worden en waren de gebruiksgoederen te bezichtigen in de etalage van het Stadsherstelwinkeltje (Reguliersgracht 67).

De opbrengst van de veiling bedraagt € 1155,-

– Kavel 1: Javaanse kop (circa 35 cm hoog incl. sokkel) € 505,-
– Kavel 2: Houten bord met Marron motieven (circa 55 cm doorsnede) € 250,-
– Kavel 3: Houten bord zonder motieven (circa 55 doorsnede cm) € 130,-
– Kavel 4: Grote pot zonder schilderwerk (18 cm hoog) € 45,-
– Kavel 5: Kleine pot met schilderwerk (20 cm hoog) € 225,-