Stijlkamer in monumentaal Herenhuis

Als restaureren al een mooi vak is, dan is het in oude glorie herstellen van een stijlkamer in een rijksmonument het summum. Althans, zo ervaart projectleider Willem van Iterson de restauratie van de stijlkamerin het 18e-eeuwse hoekpand aan de Breestraat in Beverwijk. De restauratie van het bijzondere behang wordt mogelijk gemaakt door een bijdrage van € 100.000 van het Prins Bernard Cultuurfonds.

De statige entree, de bijzondere dakkapel envoorgevel van de voormalige pastorie van de St. Agathakerk in de Breestraat 101 in Beverwijk, een pand daterend uit eind 17e eeuw, doen verlangen naar meer. Eenmaal binnen is het zeker de moeite waard om omhoog te kijken naar de gedecoreerde stucwerk plafonds met een patroon van bloemen en strikken. Boven alle deuren uitkomend op de hal zijn gestuukte bovendeurstukken met ornamenten in de vorm van bloemen, fruit, strikken, schalen, muziekinstrumenten, tuingereedschap en urnen. Deze stijl is ook doorgevoerd in de stijlkamer (de voorkamer aan de rechterzijde). De restauratie van dit project – begonnen in mei 2012 – is netjes verdeeld. Projectleider Alex Blommestijn doet de restauratie van het monumentale herenhuis en Van Iterson houdt zich dus bezig met de stijlkamer. Stadsherstel werkt voor dit gedeelte van de restauratie samen met het ervaringsrijke vakatelier voor restauratie en decoratie Rescura.

De Stijlkamer

De hiervoor beschreven stijl is ook terug te vinden in het plafond van de stijlkamer. De hoekstukken van de plafondlijsten zijn nog wat rijker gedecoreerd, met symbolen voor Recht, Handel, Godsdienst en Oorlog. Echt in het oog springt de wanddecoratie van beschilderde behangsels die in houten lijstwerk en lambrisering zijn gezet. Vijf grote schilderingen, vervaardigd rond 1760 door de in die tijd bekende schilder J.D. Augustini tonen geïdealiseerde Nederlandse landschappen. Tussen en naast de vensters zijn zes smalle doeken, de grisailles, te zien, met een verschillend thema per doek: Poëzie en Schilderkunst, Muziek, Bouwkunst, Beeldhouwkunst en Wetenschap of Industrieel. De lambrisering van het overige timmerwerk is nu roze, maar duidelijk is dat daaronder een mintgroene kleur tevoorschijn komt. Aangezien de kwaliteit van de behangsels hoog, maar de conditie van de doeken slecht is, werd restauratieatelier Rescura ingeschakeld.

De wandschilderingen, die lijken op die uit het Pest en Dolhuys in Haarlem, zijn inmiddels met grote precisie en onder begeleiding van kunsthistorica Judith Bohan verwijderd en overgebracht naar het atelier. Deze bijzondere restauratie gaat in goed overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, die de voorwaarden heeft vastgesteld waaronder deze operatie mag plaatsvinden. Van Iterson zit de restauratiebegeleidingscommissie, bestaand uit een twintigtal deskundigen, voor en zorgt voor de voortgang van het project. Ook ziet hij erop toe dat ‘de vaart erin blijft’ en de kosten in de hand worden gehouden. Stadsherstel werkt graag met Rescura, uiteraard omdat het een vakatelier is, maar ook omdat het bedrijf “zich realiseert dat een restauratie betaalbaar moet blijven”, aldus Van Iterson. “Ze zijn praktisch en professioneel. Tegen het einde van de restauratie van het pand in zijn geheel – die wordt verwacht in december 2013 – zullen de wandschilderingen weer terugkeren naar hun originele plek.

Bij de restauratie van het pand wordt de voorgevel van de pastorie, die al jaren aan de buitenzijde met balken bij elkaar wordt gehouden, helemaal opgeknapt. Ook de oude gevelversieringen bij de deur en daklijst worden teruggebracht.

Herbestemmen

Het spreekt voor zich dat het hier om een kostbare operatie gaat. De investering in de stijlkamer zal niet kunnen worden terugverdiend uit de toekomstige huur. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed draagt niet bij in de kosten van restauratie van de wandschilderingen en dus was het zaak om volop gebruik te maken van de financieringsmogelijkheden van het Nationaal Restauratie Fonds met een laagrentende lening en van subsidies en financiële bijdragen uit alle geledingen. Een uitdaging op zich. Gelukkig kregen we het fantastische nieuws dat het Prins Bernhard Cultuurfonds een bijdrage zal leveren uit Fonds Vijfhonderdtien en het Barbas-van der Klaauw fonds. Stadsherstel heeft met de Breestraat 101 een prachtig en uniek pand toegevoegd aan haar bezit en zorgt zo voor behoud en herbestemming van cultureel erfgoed. “Zo’n stijlkamer is natuurlijk uniek in Nederland. Dat maakt het restaureren ervan wel heel erg bijzonder”, zegt Van Iterson.

Wat de nieuwe functie van het pand, dat tachtig jaar lang heeft gediend als pastorie, precies wordt is nog niet duidelijk. Mogelijk worden het kantoren. Van Iterson: “De bestemming van het pand is ‘maatschappelijk en religie’. Voor een woonbestemming zou een volledige wijziging van het bestemmingsplan nodig zijn en dat kost nu te veel tijd. Ook is de functie kantoren de meest gunstige om zo min mogelijk ingrepen in het belangrijke interieur te hoeven doen. De toekomst van de
‘de salon’, zoals de stijlkamer ook wel wordt genoemd, hangt af van de nieuwe huurder(s). Stadsherstel zou het natuurlijk toejuichen als de stijlkamer toegankelijk zou worden voor publiek.

Mede mogelijk gemaakt door
De restauratie van dit pand wordt mede mogelijk gemaakt dankzij de Provincie Noord-Holland en een bijdrage van het Nationaal Restauratiefonds en de gemeente Beverwijk. De restauratie van de stijlkamer wordt mede mogelijk gemaakt dankzij Fonds Vijfhonderdtien en het Barbas van der Klaauw fonds van het Prins Bernhard Cultuurfonds.