Restauratie Bakenesserkerk afgerond

Op woensdag 26 januari is de Bakenesserkerk in Haarlem officieel opgeleverd na een één jaar durende restauratie. De kerk werd in 2009 door Stadsherstel van de gemeente Haarlem overgenomen. De kerkruimte is ingericht als kantoor en informatiecentrum van het Bureau Archeologie van de gemeente. De vorig jaar overleden wethouder Chris van Velzen was de initiatiefnemer van de herbestemming. Hij is in de kerk geëerd met een glas-in-loodraam, dat als officiële handeling werd onthuld door zijn weduwe Jeanette van Velzen.

Door de herbestemming is de Bakenesserkerk een plek geworden waar de Haarlemse burger dagelijks binnen kan lopen om de geschiedenis van zijn stad te ervaren. Want behalve als kantoor voor Bureau Archeologie van de gemeente Haarlem doet de kerk ook dienst als archeologisch informatiecentrum met een tentoonstellingsruimte voor kleine, tijdelijke exposities met vondsten uit de Haarlemse bodem. Het informatiecentrum is vanaf 1 februari gratis te bezoeken op werkdagen tijdens kantooruren.

Officiële handeling

De officiële handeling voor de afronding van de restauratie werd verricht door wethouder Pieter Heiliegers van Cultuur en Jeanette van Velzen, de weduwe van diens voorganger als wethouder, met haar kinderen Karen en Joris. Het is aan de vorig jaar overleden wethouder Chris van Velzen te danken dat de kerk in handen van de gemeente Haarlem is gekomen en dat het gebouw zo’n mooie publieksfunctie heeft gekregen. Vorig jaar heeft de heer Van Velzen nog wel het startsein gegeven voor de  restauratie, maar het uiteindelijke resultaat heeft hij helaas niet meer kunnen bewonderen.

De restauratie is uitgevoerd door aannemingsbedrijf Holleman Santpoort. Het ontwerp, zowel van het exterieur als het interieur, is van de hand van Martin Busker, van het Projectmanagementbureau van de Gemeente Haarlem. Eigenaar Stadsherstel was opdrachtgever. Dankzij de herbestemming – met de zekerheid dat de gemeente Haarlem de ruimte voor een langere periode zal huren – kon dit rijksmonument worden hersteld. Met de huurinkomsten kan het jaarlijkse onderhoud worden uitgevoerd.

Laag energieverbruik

Het dak van het kerkgebouw is jarenlang door regen aangetast, wat ook invloed heeft gehad op het schilderwerk van de gewelven. Deze zijn opnieuw geschilderd en voorzien van een gouden bies. Dankzij een glazen afscheiding en de open inrichting met vitrines is de gehele kerkruimte nog goed te ervaren.

Om het klimaat zo comfortabel mogelijk te maken is de gehele ruimte voorzien van vloerverwarming. De gewelven zijn geïsoleerd en onder de ramen zijn convectoren aangebracht om de koudeval tegen te gaan. Hierdoor en door het installeren van een warmtepomp wordt niet alleen de kerkruimte op een aangename temperatuur gehouden, maar wordt ook het energieverbruik belangrijk gereduceerd.

Geld gezocht voor nieuwe glas-in-loodramen

Nu de restauratie is voltooid, is het idee ontstaan om het komende jaar het gebouw te verfraaien met nieuwe glas-in-loodramen. De ontwerpen zijn gemaakt en de aannemer staat klaar, echter wordt er nog gezocht naar financiële ondersteuning voor dit project.

Gasthuis

Bouwhistoricus Maarten Enderman heeft in opdracht van Stadsherstel de (bouw)geschiedenis van de kerk onderzocht en deed daarbij bijzondere ontdekkingen over het ontstaan. Volgens de overlevering  zou de Bakenesserkerk haar bestaan begonnen zijn als kapel van Willem II, graaf van Holland en Zeeland van 1234 tot 1256. Enderman twijfelt met anderen aan de juistheid van dit verhaal, want de bronnen waarop het gebaseerd is, zijn volgens hem onduidelijk.

Dendrochronologisch onderzoek van Enderman heeft aangetoond dat het oudste deel van de huidige kerk van rond 1420 dateert. Het betreft de noordelijke beuk. Dat is het gedeelte waar de bezoeker van het informatiecentrum binnenkomt. Uit de aangetroffen bouwsporen en vanwege Jakobsschelpen (embleem van de bedevaart naar Santiago de Compostella) en afbeeldingen van Sint Antionius abt (beschermheilige van de zieken) aan de jukken van de kap denkt Enderman dat de noordbeuk zijn bestaan is begonnen als gasthuis.

Gasthuizen combineerden in de middeleeuwen de zorg voor pelgrims en zieken. In de zaal hadden zij vaak een kapel, waardoor de zieken vanaf hun bed de mis konden volgen. Hiervan zijn ook in de Bakenesserkerk bewijzen gevonden.

Kijk voor de verdere geschiedenis van de kerk hier op de site van de Vrienden van de Bakenes.

Mede mogelijk gemaakt door: