Kalkmarkt 7

Het statige patriciërshuis op nummer 7 is via een legaat in 1978 eigendom geworden van Stadsherstel.
Met de restauratie moest worden gewacht totdat de drukkerij, die hierin was gevestigd, verhuisde. In 1998 kon worden gestart met de restauratie.

Kalkmarkt was de plaats, waar de Friese kalk- en steenschippers tot aan het einde van de 18de eeuw hun ladingen naar de markt brachten. Bij de Montelbaanstoren en aan de overzijde van het water bij het West-Indische Huis is dit punt nog steeds een van de schilderachtigste van het oude havengebied, met mooie koopmanshuizen.

Ondanks het feit dat dit pand jarenlang als bedrijfspand is gebruikt, waarbij overal zware drukmachines stonden en grote hoeveelheden papier lagen, bezit Kalkmarkt 7 nog steeds veel bijzondere oude stijlkenmerken.

Leerlingenbouwplaats

Eén van de gevolgen van de tot voor kort stelselmatige verlagingen van subsidies, is dat erkende restauratieaannemingsbedrijven niet of nauwelijks meer investeren in de opleidingen van restauratiemedewerkers, met als gevolg dat binnen afzienbare tijd een tekort aan restauratietimmerlieden, – metselaars en -schilders kan ontstaan. Om dat te voorkomen bevordert Stadsherstel het inrichten van leerlingenbouwplaatsen op haar projecten.
In samenwerking met de firma Kneppers was de bouwplaats ingericht tot een leerlingenbouwplaats. Tijdens de Open Monumentendag hebben deze leerlingen hun kunnen laten zien en konden nieuwsgierige bezoekers de nodige informatie over de restauratie van dit fraaie pand verkrijgen.

Halsgeveltop gereconstrueerd

Kalkmarkt 7 is een uit oorsprong zeventiende-eeuws pand dat in 1730 ingrijpend werd verbouwd: het patriciërshuis kreeg toen een bijzonder rijk in- en exterieur in Lodewijk XIV-stijl. Het pand kreeg toen een halsgevel; deze werd omstreeks 1900 echter vervangen wegens bouwvalligheid door een rechte gevelbeëindiging met kroonlijst. Het zandstenen borstbeeld die de halsgevel heeft gesierd stond nog in de achtertuin. Na overleg met monumentenzorg en dankzij de financiële ondersteuning van de Vereniging Vrienden van Stadsherstel is besloten de halsgevel terug te brengen. De reconstructie is van de hand van de firma Snoep & Vermeer, die ook de uitvoering verzorgde. In maart 1999 kwamen 28 op maat gezaagde blokken Frans kalksteen binnen met een gewicht van 14.500 kilo. In het atelier van Snoep werd vier maanden door twee man het steen bewerkt, waarna een Amsterdamse topgevel in 28 stukken gereed was. De top is 6,3 meter breed en 6 meter hoog. Bij reconstructie van de gevel waren twee extra heipalen nodig om het gewicht te kunnen dragen.

Stoep

De hoge stoep van dit pand heeft tot in details kenmerken van de Lodewijk XIV-stijl. De treden hebben een schubachtige decoratie en niet een rechthoekige, maar gewelfde onderkant. De houten flesbalusters, waar de leuning doorheen loopt, hebben de decoratie die in die tijd bij meubels hoorde.

Een waardevol interieur

Het pand bestaat uit een voor-, tussen- en achterhuis met aanbouw. In het voorhuis bevindt zich nog een constructie met standvinken en poeren; de onderslagbalk is aan de voorgevel voorzien van sleutelstuk met ojief.
Het voorhuis diende ook gefundeerd te worden, aanvankelijk werd gedacht dat fundatie niet nodig was.
In het souterrain van dit achterhuis is nog goed te zien hoe hier vroeger werd geleefd, want in deze donkere ruimte zitten nog de resten van een achttiende-eeuwse keuken. Met de stookplaats aan de ene zijde bevindt zich daartegenover de oude bedstede. Naast deze bedstede zit een kastje met een deur naar de kolenkelder.

De voorkamer op de bel-etage is in zijn detaillering nog geheel authentiek met zijn dubbele deuren en gesneden plafond met zware lijsten. Het plafond van de voorkamer op de eerste verdieping heeft deze houten ornamenten met daartussen gespannen doek ook. Door een restaurateur is onderzocht of deze doeken misschien nog voorzien waren van oude schilderingen. Deze zijn echter niet aangetroffen.

Op de tweede verdieping van het achterhuis bevond zich boven de schouw een boezemstuk. Later bleek dat dit schilderij van Jacob de Wit was, uit 1716. Het boezemstuk is gerestaureerd en wordt in het Bijbels Museum tentoongesteld tijdens de tentoonstelling van Jacob de Wit. Hierna zal het in schuilkerk de Hoop in Diemen een mooie plaats krijgen.

Het stucwerk en marmer in de gang

De gang bevat origineel stucwerk uit de Lodewijk XIV stijl. Het bredere voorgedeelte van de gang is rijk gedecoreerd met marmeren pilasters. De eveneens marmeren vloer leidt naar het alliantiewapen aan het eind van de gang. Het door putti gedragen alliantiewapen is mogelijk van Hendrick van den Idsert en Catherina Hartman, die op 24 juni 1718 in het huwelijk traden. Zij verkregen het pand in 1730 in eigendom en wellicht waren zij het die de stucdecoraties in de gang hebben laten aanbrengen. Op de plaats waar de gang zich versmalt is de inspringende muur met stucwerk in het decoratieschema opgenomen. Het stukwerk is ontdaan van zijn vele verflagen en de scheuren in de ornamenten zijn hersteld.

Het marmer van de vloer, de lambrisering en de pilasters zijn à livre ouvert´ gelegd`. Hierbij worden uit een blok marmer twee of vier platen gezaagd, en zo geplaatst dat de tekening ervan steeds twee aan twee elkaars spiegelbeeld vormt. Aan beide zijden van de gang bevinden zich deuropeningen. De rechterdeuren dienen de symmetrie en de illusie van de monumentaliteit: achter de schijndeuren bevinden zich slechts kasten, dit symmetrische effect is typerend voor de Lodewijk XIV-stijl en kwam in die tijd veel voor in grote huizen. De gastheer suggereerde zo bij zijn gasten dat het huis in werkelijkheid nog groter zou zijn.

Het achterhuis

De kap van het achterhuis is in het verleden al eens verhoogd (zie oude bouwaanvraag). Bij het leegpellen van de woning kwamen de bouwsporen van de oude kap tevoorschijn. Het achterhuis bleek in zo´n slechte staat te verkeren dat de achtergevel en een aantal bouwmuren grotendeels moesten worden herbouwd.