Bijzonder gevelactivisme op de Hoogte Kadijk 12

Liefhebbers van de Amsterdamse gevel opgelet: er is ons de zorg voor twee unieke gevelstenen nagelaten door een zeer dierbare Vriend(in). In de ene staat een verwijzing naar de achternaam Schelhaas, de andere steen is de enige activistische gevelsteentekst in de stad. De oud-bewoonster vroeg ons te zorgen voor deze stenen en liet daarvoor een geldbedrag na.

Oproep tot vegetarisme

De gevelsteen met de tekst is een pamfletgedicht dat oproept tot vegetarisme.
''Voorwaar, voorwaar!
Voer voor Vegetariërs
voorkomt voorzeker
voortgaande vervuiling
voortwoekerende volksziekten
voorspelt vreedzaam
voortbestaan van volkeren''

Willy Schelhaas

De schenkster is mevrouw Willy Schelhaas, die de stenen in 1993 liet aanbrengen in haar woonhuis, dat ze later aan Stadsherstel verkocht. Zij was naast fervent vegetariër ook actief feministe en groot bewonderaar van Amsterdamse monumenten. Over haar gedicht vertelde Willy tijdens de onthulling van de stenen op 27 maart 1993 dat de alliteratie haar op de Pinksterdagen van ’92 te binnen schoot. “De alliteratie is de oudste rijmsoort die het Germaans kent”, aldus Schelhaas. De tekst hangt samen met het beeld van de andere steen: “Zoals de dorpsomroeper met zijn klingelende bel aan alle dorpsbewoners aandacht vroeg voor zijn boodschap, roept deze haas (…) alle wereldbewoners op.” Ze verwijst met ‘voorwaar voorwaar’ naar de bijbel: Jezus begint met dezelfde woorden zijn oproep om het mensdom te bekeren. De vader van Schelhaas was predikant.

Blaadjes sla

Gevelstenen zijn vaak een poëtisch puzzeltje, of een rebus. Zo hangt er in de Kalverstraat een ‘Gedachte-nis’; een steen met een leeg nisje voor gedachten erin. En op de Lindengracht kun je een steen bewonderen met de tekst: Thcargnednil, lees dat woord van rechts naar links-, het jaartal ondersteboven en vissen die in een boom zwemmen. Het beeld gaat over de gedempte gracht, oftewel de omgekeerde wereld. Ook de steen van de naam Schelhaas bevat een kleine rebus. Er staat een haas met een bel in de hand: ‘schel-haas’. Naast de haas liggen twee blaadjes sla, een verwijzing naar de grootmoeder van Willy die ‘Slaa’ heette. De stenen waren een kroon op het werk van Willy Schelhaas: zij had haar woonhuis volledig in authentieke staat laten restaureren. Beeldhouwster van de stenen is overigens Sjuwke Brinkgreve-Kunst, de vrouw van Stadsherstel-initiator Geurt Brinkgreve.

Notaris Meijer over het testament

In 2016 overleed Willy Schelhaas, ze liet de Vrienden een bedrag na voor in stand houden en onderhouden van haar gevelstenen. Enkele jaren daarvoor had ze haar pand al verkocht aan Stadsherstel. Notaris Ruud Meijer licht toe: “Ik heb als notaris een geheimhoudingsplicht, maar soms mag je met toestemming toch wat vertellen. Bij de koopakte heb je als notaris de plicht om na te gaan of de koopsom niet te laag of te hoog is (ter bescherming van de onwetende en ook ter controle dat er geen gekke dingen gebeuren als witwassen en belastingontduiking). In de regel doe je dat aan de hand van de WOZ-waarde. Bij een behoorlijke afwijking van die waarde geef je in de koopakte aan hoe dat verschil is ontstaan.’’ Bij mevrouw Schelhaas was dat heel eenvoudig: zij gaf meteen aan dat de koopsom veel lager was dan de waarde in het economische verkeer. Zij vond het veel belangrijker dat Stadsherstel het pand zou kopen en restaureren. Bij het tekenen van de leveringsakte zei ze (met pretoogjes) tegen de meegenomen vriend: ''daar gaat een deel van je erfenis''. Overigens moest ‘verkoper’ overal in de verkoopakte vervangen worden door ‘verkoopster’.

Opfrisbeurt

Binnenkort krijgen de gevelstenen een opfrisbeurt. De stenen kunnen dan weer jaren mee en de teksten blijven goed leesbaar.

Meer informatie over geven of nalaten

Over geven of nalaten kunt u HIER meer lezen. Heeft u vragen? Neem dan contact op met Stella van Heezik (hoofd Fondsenwerving en Vrienden) via stella@stadsherstel.nl of 020-5200075/06-53434767