Bier en Stadsherstel: lees en proef mee
Bier was een belangrijk product in Amsterdam. Het water uit de grachten was sterk vervuild en niet te drinken, dus werd er bier van gebrouwen. Dit is niet het bier zoals we dat vandaag de dag kennen, maar een slap aftreksel daarvan met een laag alcoholpercentage.
Bier was voor de inwoners van de stad een eerste levensbehoefte en dus erg belangrijk. Het Amsterdamse bier was van niet zo’n hoge kwaliteit vanwege weer de kwaliteit van het grachtenwater. Andere steden, met schoner water, hadden meer brouwerijen en hun bier was beter. Zij leverden het betere bier dus aan Amsterdam. Het Spaarne in Haarlem was in de middeleeuwen bijvoorbeeld een belangrijke locatie voor de vestiging van bierbrouwerijen. Ook op de plek van ons monument Spaarne 11 was zo’n bedrijf gevestigd. Van de brouwerij zijn nog verschillende bouwsporen in het huidige pand terug te vinden.
Toch waren er enkele brouwerijen in Amsterdam die vooral voor de stad zelf brouwden en voor de scheepvaart. Dat ze geen beter bier uit andere steden meenamen op zee of dronken bij de timmerwerven, had ermee te maken dat de eigenaren van de brouwerijen en de bewindhebbers van de grote rederijen en handelsmaatschappijen uit hetzelfde nest kwamen. Zij verdienden er natuurlijk meer aan als hun eigen bier ingekocht werd. Het leidinggevende personeel kreeg wel bier van betere kwaliteit, die dus niet uit Amsterdam kwam.
Regent en bierbrouwers
De eigenaren van de brouwerijen waren vaak ook de bestuurders van de stad, zoals Gerrit Pieterszoon Bicker (1554-1604). Hij koopt in 1578 het huis Lange Niezel 22. Hij woonde daarvoor met zijn ouders in de Warmoesstraat. Zijn vader Pieter Bicker is sinds 1562 eigenaar van de brouwerij ‘de Sleutels’ aan de Grimburgwal die Gerrit overneemt van zijn vader. Daar werd de basis van het familiefortuin van de Bickers gelegd. Zijn opa had ook al een brouwerij aan de Oudezijds Achterburgwal. Gerrit Pieterszoon trouwt met Aleid Andriesdochter Boelens wier vader maar liefst vijftien keer tot burgemeester werd verkozen. Boelens, eigenaar van Brouwerij Vredenburgh, woonde in ons andere pand in de Lange Niezel en wel op nummer 10. Gerrit en Aleid blijven tot hun dood in de Lange Niezel wonen.
Bekeerde suster
Op het platteland werd thuis gebrouwen maar dat mocht niet in Amsterdam. Dat had er vooral mee te maken dat er dan geen accijns geheven kon worden. Brouwen was in het begin alleen toegestaan door coopbrouwers. Kloosters en andere kerkelijke instellingen mochten ook brouwen maar dan alleen voor eigen gebruik. Zo werd er bijvoorbeeld door de zusters van het Bethaniënklooster bier gebrouwen. Nu bevindt zich op het voormalige kloosterterrein – en wel in onze panden aan de Kloveniersburgwal 6 en 8 – het Brouwerijcafe De Bekeerde Suster.
De eerste brouwerijen in Amsterdam lagen tussen het Damrak en de Warmoesstraat in, aan het water. De Guldehandsteeg, waar ook de laatste watertrap van Amsterdam nog te zien is, is genoemd naar de verdwenen brouwerij De Gulden Handt, een van de negen brouwerijen die de stad in 1505 telde.
Vechten tegen de Bierkaai
Om controle te houden op de accijns op ingevoerde bieren van buiten Amsterdam, mocht dat bier alleen op een bepaalde plek in de stad gelost worden. De zogenaamde Bierkaai. De Bierkaai lag in Amsterdam aan de Oudezijds Voorburgwal tussen de Oude Kerk en de Sint Jansstraat. Alleen Bierdragers die een eed hadden afgelegd mochten het bier dragen. Dit ter voorkoming van gesjoemel met bier. De Bierdragers waren zeer sterke mannen want ze moesten vaten van wel 160 liter bier dragen. Zij waren dan ook onoverwinnelijk bij knokpartijen. Daar komt ook het spreekwoord ‘Vechten tegen de bierkaai’ vandaan. Wat betekent dat je iets nastreeft wat bij voorbaat al hopeloos is.
Sinds 2011 hebben wij iets voorbij de Oude Kerk voor de sociale bierbrouwerij De Prael een proeflokaal, winkel en brouwerij gerealiseerd. En ook hebben wij regelmatig met hen het Meibockfestival georganiseerd in onze Posthoornkerk.
Goed bier met een goed prijsje en een nog beter verhaal
Met een getalenteerde groep mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, de helden van De Prael, wordt er in het oude centrum gewerkt aan heerlijk bier. Geen dagbesteding of bezigheidstherapie, maar stoer werk. Jong of oud, ervaren of niet, in de brouwerij, het proeflokaal of in de winkel, iedereen hoort bij de familie van De Prael. Naast het feit dat De Prael gelooft in betekenisvol werk, brouwt zij ook de heerlijkste speciaal bieren.
Online bierproeverijtje bestellen?
Als het straks weer mag is het zeker de moeite waard om een keer De Prael te bezoeken, als u daar nog niet geweest bent natuurlijk. Maar tot die tijd kunt u thuis genieten van een heerlijk biertje van De Prael met bijpassende kaasjes. De proeverij is online te bestellen en straks uiteraard ook weer in de winkel te koop. Ook als u op zoek bent naar een origineel geschenk dan heeft De Prael leuk geschenkpakketten met bier en huisgemaakte bierproducten, zoals bierlikeur en biermosterd. Van één pakket tot honderd pakketten, van pakketjes met 2 biertjes tot 12 biertjes, De Prael past zich geheel aan naar uw wensen. De prijzen liggen meestal tussen de €10 en €30, een goed prijsje voor goed bier met een nog beter verhaal. Wilt u iets speciaals doen voor uw collega’s of personeel, boek dan een geheel verzorgde online bierproeverij bij Brouwerij De Prael. Dat kan geheel naar uw wens van 15 minuten tot 1 uur duren. Informeer naar de mogelijkheden via ikwilbier@deprael.nl of bel naar 020 408 4470. |
Bierhuis Vondel
Als afsluiting nog een mooi plaatje van Bierhuis Vondel, ooit gesitueerd in het Stadsherstel monument Vondelstraat 41, wat nu deels door de Vrijmetselaars gebruikt wordt. Bierhuis Vondel, compleet met restaurant, biljardkamer en kegelbaan is in 1873 ontworpen door Pierre Cuypers voor biermagnaat G.A. Heineken. Van het oorspronkelijk ontwerp zijn alleen de zij- en achtergevel nog over.
En als u denkt ik mis nog een brouwerij. Nee, bierbrouwerij ’t IJ is niet van ons. Onze Molen De Gooyer, de hoogste stellingmolen van Nederland, staat wel op het etiket afgebeeld maar behoort niet bij de brouwerij.
Bronnen
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Ontdek de Bieren van Amsterdam, Stokerkade