Opslag voor de
1e zeven oorlogsdagen tijdens de Koude Oorlog

B

B

Rijnlanderweg 888, Hoofddorp

Acht stenen gebouwtjes van zo’n 90 m2 elk zijn in de Geniedijk in de Haarlemmermeer gebouwd ten tijde van de Koude Oorlog. Deze plek, vlakbij Schiphol, moest munitievoorraad bevatten voor de eerste zeven oorlogsdagen.

1955
Bouw munitieopslag
1977
Leegstand
2017
Stadsherstel eigenaar en restauratie
Nu
Culturele Broedplaats
Oorlog
Derde Wereldoorlog

Communistische tegenover de kapitalistische wereld

De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Het kapitalistische westerse blok werd geleid door de Verenigde Staten. De communisten stonden voornamelijk onder leiding van de Sovjet-Unie, of waren verbonden met communistisch China.

Met de ‘Koude Oorlog’ wordt een strijd bedoeld, waarbij de wapens koud blijven en er vooral verbaal – via radio, tv, propaganda – , en militair – door een wapenwedloop – geprobeerd wordt om de tegenstander te intimideren. Feitelijk kwam het nooit tot een rechtstreeks militair treffen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie zelf. Wél werden er wereldwijd meerdere oorlogen uitgevochten door landen die binnen de Amerikaanse of Russische invloedssfeer lagen, of door hen gesteund werden. Denk bijvoorbeeld aan de Koreaanse Oorlog (1950-1953) en de Vietnamoorlog (1955-1975), de Hongaarse Opstand (1956) en de Cubacrisis in 1962. De vrees was er toen wél dat deze plaatselijke conflicten en confrontaties konden escaleren tot een Derde Wereldoorlog.

De naam
Koude Oorlog

Bedacht door de schrijver van Animal Farm

Het begrip cold war is in 1945 voor het eerst gebruikt door de Engelse schrijver George Orwell (1903-1950). Orwell is wereldberoemd geworden met zijn allegorische boerderijverhaal Animal Farm (1945) waarin het communisme bekritiseerd wordt.

Voor de belangrijkste oorzaak van de Koude Oorlog, namelijk de ideologische tegenstelling tussen het kapitalisme en het communisme, moeten we terug naar de Russische Revolutie van 1917. Toen, na de Russische Burgeroorlog (1917-1922) de communisten onder leiding van Vladimir Iljitsj Lenin definitief hun macht vestigden en in 1922 de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR) stichtten, was er een ideologische bom gelegd die leidde tot internationale spanning. Enerzijds waren er de communisten, ook wel bolsjewieken genoemd. Zij streefden naar een wereldwijde revolutie van de arbeidersklasse c.q. proletariërs, kenden een geleide economie (met collectivisatie en meerjarenplannen) en hadden een politiek systeem dat dictatoriaal was.

Lijnrecht hiertegenover stond het vrije westen, dat een vrije markteconomie kende (kapitalisme) en een democratisch bestuurlijk systeem. De Amerikanen waren vanaf de jaren 1920 bang voor een uitbreiding van de communistische invloedssfeer.

Bom
Tweede Wereldoorlog

Megabom op Nagasaki en Hiroshima

Tijdens de Tweede Wereldoorlog liepen de spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie om meerdere redenen hoog op. Zo wilden de Amerikanen hun kennis over de atoombom niet delen met de Russen en werkten zij onder (vermeende) strikte geheimhouding solistisch aan het ontwerp van een Megabom, via het Manhattan Project. Deze bom moest Adolf Hitler op de knieën dwingen, maar zou uiteindelijk gebruikt worden op Nagasaki en Hiroshima in 1945 en Japan tot overgave dwingen.

Een andere kernfactor was het feit dat de Amerikanen en Russen elkaar in april 1945 bij Berlijn tegenkwamen in de strijd tegen nazi-Duitsland. De Sovjet-Unie was al hard bezig om de communistische invloed in het door haar ‘bevrijde’ Oost-Europa uit te breiden. Te snelle beloften en niet nagekomen afspraken op de conferenties in Teheran (nov-dec.1943), Jalta (feb.1945) en Potsdam (juli-aug.1945) – waar de invloedssferen in Europa verdeeld werden – deden een laatste grote duit in het zakje van de Koude Oorlog.

Nederland
Munitiedepots

Eerst geen maatregelen tegen de Sovjetdreiging

Van Nederlandse militaire maatregelen tegen de Sovjetdreiging was echter geen sprake. Integendeel, vrijwel de gehele Nederlandse krijgsmacht was gestationeerd in Indonesië; tot 1950 zouden meer dan 100.000 man naar de koloniale bezittingen in Zuidoost-Azië worden overgebracht, om het Nederlandse gezag aldaar te herstellen. Maar in de jaren daarna werden er toch allerhande initiatieven genomen om het Sovjetgevaar, in welke gedaante dan ook, tegemoet te treden.

Zo werden bij de Geniedijk van de Stelling van Amsterdam, (vlakbij Schiphol) , toen de Koude Oorlog op zijn heetst was (de Korea-oorlog was toen nét achter de rug) de plannen voor een munitiedepot uitgevoerd.

Er werden acht gemetselde bunkers gebouwd voor opslag. Het civiele vliegveld Schiphol behoorde van 1949 tot 1960 tot een zogenoemde ‘redeployment base’. Luchtmachteenheden zouden zich in een oorlogssituatie verspreiden en ook Schiphol als thuisbasis gaan gebruiken. Daarvoor moest enige infrastructuur zoals opslag voor de zeven eerste oorlogsdagen, bestaande uit boordmunitie en bommen, in vredestijd worden aangelegd.

Vrienden bedankt!

De Vrienden hebben bijgedragen aan het schilderwerk van de monumentale stalen deuren in de bunkers.
Word ook Vriend
Rol van Stadsherstel
De Geniedijk nu voor publiek

De munitiedepots, elk ongeveer 90 m2 groot, zijn nog nagenoeg intact.
Verschillende stoere, stalen deuren waar de verf van afgebladderd was, met grote schuifsloten, waren nog aanwezig. Dat beeld wilden wij natuurlijk behouden. Ook hebben we vanzelfsprekend verwarming aangebracht – door middel van palletkachels – en deugdelijke elektriciteit, riolering, toiletjes etc. Het zijn nu stuk voor stuk volwaardige bedrijfsruimten, heerlijk in het groen.

Na een terughoudende restauratie is de herbestemming als kunstenaarsbroedplaats ‘GinDS’ in dit militaire erfgoed een feit. Het is een inspirerende omgeving voor kunstenaars en andere creatieven zoals musici. Zij genieten van hun bijzondere plek, maar laten ook voorbijgangers en bezoekers meegenieten van hun werk in het minifortje. Zo zijn er regelmatig publieksactiviteiten. Kijk daarvoor HIER op de agenda van GinDS.

Vanaf de startplannen tot en met de oplevering heeft het maar liefst twaalf jaar geduurd om deze niet alledaagse gebouwen klaar te stomen voor een nieuwe toekomst. Maar we zijn trots op deze inspanning. Met de realisatie van deze kunstenaarsbroedplaats, onder de rook van Schiphol en tussen de schapen, kantoren en weilanden, is er meer levendigheid gekomen in dit stukje stelling.

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel
Gemeente Haarlemmermeer
Prins Bernard Cultuurfonds
Broedplaats Amsterdam
Provincie Noord-Holland
Meurkens & Meurkens
(Bovenstaande hebben samen stichting GinDs opgericht)

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.