Onderzoeksrapport ‘Kerken, kostbaar, kwetsbaar, kansrijk’

Stadsherstel maakt met de Stichting Oude Hollandse Kerken rapport over leegkomende kerken.

Stadsherstel heeft in nauwe samenwerking met de Stichting Oude Hollandse Kerken het onderzoeksrapport ‘Kerken, kostbaar, kwetsbaar, kansrijk. Nieuwe vormen van gebruik als middel tot behoud’ geschreven. Het werd op 22 februari aangeboden aan Sascha Baggerman, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland.

De Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK) werd opgericht in 1975 met als doel het rijke maar bedreigde bezit van historische Hollandse kerkgebouwen in stand te houden. De stichting bezit negen kerken in Noord-Holland – in Westzaan, Beets, Kwadijk, Oudendijk, Oosthuizen, Beverwijk, Jisp, Haringhuizen en Schermerhorn – en één in Zuid-Holland, in Delfshaven.

Haalbaarheidsonderzoek

Gelet op de prognose dat de komende jaren vele kerken in Noord-Holland leeg komen te staan, nam de SOHK in 2009 het initiatief om een haalbaarheidsonderzoek te laten verrichten naar nieuwe mogelijkheden van gebruik voor deze kerkgebouwen, in het bijzonder de kerken van de SOHK. Dit voorstel werd door Noord-Holland gehonoreerd met een projectsubsidie. In overleg met de provincie werd een onderzoeksopdracht verleend aan Stadsherstel. In het onderzoeksteam werkten de SOHK en Stadsherstel intensief samen, bijgestaan door het adviesbureau Tracé.

Onderzoeksvragen

Vragen als ‘Hoe functioneert een stichting die louter op vrijwilligers draait?’ en ‘Wat kan een dergelijke stichting betekenen als vangnet voor kerken die aan de eredienst worden ontrokken?’ ‘Is behoud door duurzame exploitatie mogelijk?’ kwamen aan de orde. Ook mogelijkheden voor neven- en herbestemming van kerkgebouwen worden in het rapport besproken. Voor twee van de SOHK-kerken, die in Beets en Beverwijk, is een herbestemmingscasus uitgewerkt. Ook niet SOHK-kerken – in Middelie, Sint Pancras, Schellinkhout, Wormerveer, Landsmeer en Weesp – werden in het onderzoek betrokken. Zij werden gevolgd in hun zoektocht naar een nieuwe eigenaar of een nieuwe functie.

Aanbevelingen

In het rapport worden aanbevelingen gegeven aan de SOHK, het rijk, de provincie en de gemeenten. Een van de belangrijkste adviezen aan de SOHK is om professioneler te worden, zodat de stichting in de toekomst als vangnet voor leegkomende kerken kan fungeren. Aan de provincie wordt gevraagd dit proces te ondersteunen. Verder wordt ervoor gepleit de actieve financiële betrokkenheid van de provincie Noord-Holland bij het publiek toegankelijk maken van kerkgebouwen voort te zetten. Aan de gemeenten wordt gevraagd een proactief beleid te voeren bij dreigende leegstand, mee te denken over her- en nevenbestemmingen en bij te dragen aan het onderhoud van kerkgebouwen. In het rapport is een concreet stappenplan opgenomen voor kerkbeheerders die geconfronteerd worden met dreigende sluiting. Stadsherstel is blij dat ze heeft kunnen meewerken aan het rapport en hoopt dat ze daarmee een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het behoud van dit belangrijke religieuze, culturele en historische erfgoed.