Stadsherstel eigenaar van Amsterdams icoon, de Muiderpoort

Stadsherstel eigenaar van Amsterdams icoon, de Muiderpoort Stadsherstel eigenaar van Amsterdams icoon, de Muiderpoort

Stadsherstel is de nieuwe eigenaar van de Muiderpoort op de Sarphatistraat 500. Deze stadspoort is in 1770 gebouwd en heeft een opvallende gevel. Het is namelijk in Lodewijk XVI-stijl ontworpen en de doorgang heeft een spectaculair gemetseld bakstenen kruisgewelf. 

Maar de Keizer die via de stadspoort de stad bezocht, zal dit vast niet hebben opgemerkt! Het was op 9 oktober 1811 dat keizer Napoleon, in een koets getrokken door acht witte paarden, met veel militair vertoon via de Muiderpoort Amsterdam binnenreed. De Keizer aller Fransen had in 1810 het koninkrijk Holland ingelijfd en de Amsterdammers en andere Hollanders moesten weten wie de baas was.

Laten wij de Muiderpoort wel eens goed bekijken. Dan zien wij dat de stads- en veldzijde façades verschillend zijn qua details. De gevel aan de veldzijde heeft in het fronton het stadswapen met de drie Andreaskruizen, dit was het eerste dat bezoekers zagen van de Amsterdamse stadsarchitectuur. Aan de stadszijde zijn pilasters toegepast, met in het fronton het oudere stadswapen met het koggeschip.
In opzet is deze stadspoort classicistisch, dat kunnen we ook zien aan de manier waarop de centrale poort wordt geflankeerd door bogen, een verwijzing naar de triomfbogen die men uit de Romeinse Oudheid kende.

De beide vleugels aan de poort waren oorspronkelijk ingericht voor de wacht en voor het heffen van de tol. Oorspronkelijk ging al het verkeer door de poort en lag er voor de poort over de Singelgracht een stenen brug waarin twee houten wipbruggen waren opgenomen. Aan het einde van de brug was een buitenpoort of hamei aangebracht, voorzien van smeedijzeren hekken. Deze “hekkenpoort” werd in 1898 om verkeerstechnische redenen afgebroken, men vond de doorgang te smal. In 1903 werd de brug vervangen door een nieuw exemplaar dat naast de poort werd gebouwd. En vanaf dat moment verloor de poort haar functie, al het verkeer reed immers om de poort heen.
De hekkenpoort is bewaard gebleven, veertig jaar na de sloop is het poortje uit 1770 herbouwd en is het te vinden aan de ingang van het Flevopark in Amsterdam Oost. 

De Muiderpoort was van 1914 tot 1924 een politiebureau, in 1963 werd het Internationale Belasting Documentatie Bureau geopend. Tegenwoordig heeft de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs haar kantoor in de stadspoort.

De gemeente Amsterdam stoot erfgoed af, naast de Muiderpoort is ook rijksmonument Nieuwezijds Voorburgwal 282 verkocht aan Stadsherstel. De gemeenteraad wilde een erfgoedorganisatie als nieuwe eigenaar en koos daarom voor Stadsherstel. 

Stadsmuur en bolwerken
In de 17e eeuw groeide de stad razendsnel. Tijdens de stadsuitbreiding (derde uitleg) werd in 1610-1613 begonnen met de aanleg van een vijf meter hoge stadsmuur. Langs de Singelgracht werd een stelsel van 26 bolwerken aangelegd. Een bolwerk is een vijfhoekige uitbouw van de stadsmuur waar kanonnen op geplaatst konden worden. De aanleg van de stadsmuur met bolwerken was een enorm bouwproject voor die tijd. Kilometers damwand werden gemetseld, grachten uitgegraven, bruggen en sluizen gebouwd. De gehele omwalling had bij voltooiing een lengte van zo'n 8 kilometer en telde naast de 26 bolwerken ook 8 stadspoorten. Rond 1663 was het enorme project gereed. 
De acht stadspoorten gingen om 10 uur ’s avonds dicht en alleen open als er poortgeld werd betaald. Op allerlei ingevoerde waar werd door de poortwachters accijns geheven. De bolwerken hielden bijna twee eeuwen lang stand, maar in de 19e eeuw verloren de muur en bolwerken hun militaire functie. De stadspoorten verkeerden in slechte staat, maar werden lang niet gesloopt omdat ze nodig waren bij het innen van accijnzen. Midden 19e eeuw werden de poorten vervangen door barrières: een hek tussen twee commiezenhuisjes, die op hun beurt overbodig werden toen in 1866 de stedelijke accijnzen bij de stadstoegangen werden afgeschaft. 

De Haarlemmerpoort en de Muiderpoort waren wegens bouwvalligheid al eerder vervangen en zijn daardoor de enige twee poorten die de sloopwoede hebben overleefd. 
Wandel eens langs de Muiderpoort en bedenk eens hoe het eruit zou hebben gezien als je als bezoeker de hoge stadsmuur naderde en de stad wilde betreden.
Nog een weetje over de stadsmuur met de bolwerken: de enige plek waar de contouren van zo'n bolwerk nog duidelijk zichtbaar zijn, is het eerste Marnixplantsoen. Dit bolwerk bevatte niet alleen kanonnen en een molen, maar werd ook gebruikt als kerkhof. Van 1655 tot 1866 bevond zich hier, behalve molen De Palm, het Noorderkerkhof.

 

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.