Het is gelukt! Mede dankzij het Winkelpuienfonds

1 maart 2023

Geldersekade 39 Met Slingers Tekening Joost Stokhof Met Zonder Top Final

Eindelijk kunnen we schrijven dat het gelukt is om het geld bij elkaar te krijgen om de gevel van de Geldersekade 39 weer compleet te maken. Dankzij onze Vrienden, diverse fondsen en het Winkelpuienfonds van de gemeente Amsterdam is het zo goed als gelukt!

Amsterdam telt vele historische winkelpuien en daar mogen we de pui van de Gelderskade 39 van architect Thuring zeker ook onder rekenen. Het aanzicht van de Amsterdamse puien varieert. De ene wordt gekoesterd terwijl de andere praktisch schuilgaat achter lichtbakken, rolluiken, een dikke verflaag of beplating. Hoe mooi zou het zijn als alle puien de aandacht krijgen die ze verdienen? Om ze in ere te herstellen en weer het visitekaartje van de winkelier te maken? Om dat voor elkaar te krijgen riep de gemeente een subsidie in het leven waar ook wij een zeer welkome bijdrage uit hebben gekregen. Het indienen van een aanvraag was tot eind vorig jaar mogelijk maar misschien wordt de regeling verlengd.

_{Schilderij van Isaac Israëls met verlichte etalage van hoedenwinkel van Mars op de Nieuwendijk, 1893. Bron: Groninger Museum.}

De eerste winkels

De eerste winkels met één of meer grote etalages dateren uit de negentiende eeuw. Daarvoor had men een neerklapluik dat als toonbank diende of kleinere vensters met uitstalkasten. De grote winkelruiten, met fraai ingerichte etalage, trekken de aandacht van potentiële klanten. Zeker wanneer ze vanaf circa 1890 elektrisch verlicht worden. In de loop der jaren worden winkelpuien ook aangepast. Een mooi voorbeeld is de winkelpui van het Stadsherstel winkeltje maar ook de winkelpui van de Geldersekade 39.

_{Hoek Dam met de Kalverstraat, met neerklapluik voor de verkoop van waren.}

Flaneren langs de winkels

In plaats van flaneren langs de gracht wordt winkelen een vorm van vrijetijdsbesteding. Industrialisatie, schaalvergroting, bevolkingsaanwas en nieuwe technieken zoals het maken van grote overspanningen met glas en ijzer, leiden tot het ontstaan van grote winkelpaleizen zoals De Bijenkorf (1870), Vroom en Dreesmann (1887), Maison de Bonneterie (1889) en de HEMA (1926). Maar ook de kleinere winkels blijven bestaan.

Winkelstraten en gevarieerde puien

Tot aan de uitbreiding van de grachtengordel in 1660 is de Warmoesstraat de belangrijkste winkelstraat van Amsterdam. Maar met de komst van de elite aan de grachten neemt de Kalverstraat deze rol over. Er komen veel gevarieerde puien, elke winkel vraagt om een andere aanpak en elke eigenaar heeft zijn eigen behoefte. Ambachtelijke nering vindt men dan vooral aan de dwarsstraatjes tussen de grachten.

_{De gevel van de Reestraat 5-7, voor- en na restauratie.}

Subsidie voor herstel van winkelpuien

Zoals we al schreven gaan veel winkelpuien tegenwoordig verscholen achter latere ingrepen zoals houten of kunststof beplating of worden ze ontsierd door nieuwe toevoegingen. Soms zit achter de beplating, rolluik of zonwering nog het oorspronkelijk puideel. Deze groep kwam in aanmerking voor subsidie uit het Winkelpuienfonds van de gemeente. Aan de Geldersekade 39 gaat het om een pui die herstelt moet worden en waar ontbrekende onderdelen teruggebracht dienen te worden in de oude staat zoals bijvoorbeeld de kleur. Wij zijn zeer benieuwd naar het kleurenonderzoek dat binnenkort zal plaatsvinden. Dit zal uitwijzen wat de kleur van onze historische pui geweest is.

Over de winkelpui van de Geldersekade 39

_{Bouwtekening uit 1892 met de door Thüring ontworpen winkelpui.}

In 1892 gaf de in Amsterdam geboren tailleur (kledingmaker van mantelpakjes) Hendrik Jurgen Donderdahl opdracht aan architect J.J.P. Thuring om een nieuwe pui te ontwerpen voor zijn woon/winkelpand. De architect ontwierp een prachtig rijkgedetailleerde winkelpui met glas in lood en verschillende met lood omklede houten ornamenten. Met trots werd de naam van de tailleur op de pui geplaatst en voor het pand kwam een platte natuurstenen stoep. Ook in de winkel ontwierp Thuring de benodigde onderdelen zoals een winkel- én etalagekast.

In de loop der tijd is de pui en de gehele gevel niet goed onderhouden. De houten top is van het huis gevallen en het glas in lood van de pui is kapot. Er missen houten onderdelen van de winkelpui en het natuursteen is gebarsten. Dankzij de crowdfundingactie van de Vrienden hebben we naast het verkrijgen van de subsidie uit het gemeentelijke Winkelpuienfonds en nog een te verwachten subsidie van de provincie, genoeg geld bij elkaar gekregen om de hele gevel weer geheel op te knappen. Hier zijn we iedereen ontzettend dankbaar voor!

_{Slechte huidige toestand van de pui Gelderskade 39.}

Meer lezen

Wilt u meer lezen over Amsterdamse winkelpuien door de eeuwen heen? Lees dan HIER het interessante boekje van Monumenten en Archeologie, gemeente Amsterdam.